21) Tips over grondbewerking

In deze tip:

• A)# Zandgrond losmaken. Wel of niet spitten. Mest of compost in de grond brengen
• B)# Staptegels
• C)# Spitten met of zonder omkeer
• D)# Schoffelen
• E)# Mest, compost of niets
• F)# Met een kruiwagen plantenmateriaal weghalen van de tuin

A)# Zandgrond losmaken. Wel of niet spitten. Mest of compost in de grond brengen

In het voorjaar wordt de tuingrond voorbereid voor het nieuwe tuinseizoen. Dat is vaak omspitten en mest of compost in de grond brengen. In deze tip een en ander over die grondbewerking.

.

A1) Grond losmaken, niet spitten

Planten groeien beter in lossere grond dan in vaste, aangetrapte grond. Wil je niet spitten, dan kun je de grond losmaken met een riek of een spade (schop).

• Steek de riek of de spade in de grond,
• beweeg de steel van de riek of schop heen en weer,
• haal de riek of spade uit de grond,
• steek de riek of de schop een stukje verder in de grond,
• beweeg de steel van de riek of de spade heen en weer,
• haal de riek of spade uit de grond,
• enzovoort.

Voordelen:

1. Minder vermoeiend dan spitten,
2. Redelijk snelle werkwijze.

.

Nadelen:

1. Harde, aangetrapte grond is moeilijk los te maken,
2. Onmogelijk om tegelijkertijd meststoffen of compost in de grond te brengen,
3. Bij grond met planten (“onkruid”, overgebleven gewassen, groenbemester) moeten de planten eerst verwijderd worden.

.

A2) Grond losmaken, wel spitten

Veel tuinders spitten de tuingrond. Waar “grote eters” worden gekweekt wordt tijdens het spitten mest of compost in de grond gebracht. Grote eters zijn aardappelen, kool, andijvie, sla, prei.

Spitten met een voor gaat het handigst. Een voor is een sleuf in de grond die ongeveer even breed en even diep is als de schop (spade) die je gebruikt.  Tijdens het spitten leg je “groen” (onkruid, overgebleven gewassen, groenbemester) en meststoffen in de voor. Door grondverplaatsing tijdens het spitten vul je telkens de oude voor en maak je een nieuwe voor.

.

A3) Voorbereiding

A3a) Overal in de tuin is veel groen:

De foto’s in deze tip zijn van tuinen op ons volkstuincomplex.

Is er overal in de tuin veel groen (onkruid, gewassen, groenbemester) maak dan eerst een “groenvrije baan” aan de rand van het stuk tuin dat je gaat omspitten.

Op de foto’s zie je hoe je een groenvrije baan maakt;

• Maak met een scherpe spade een snede in het groen (foto 2).
• Steek het groen los met een schop (foto 3).
• Schud met een riek de grond van het groen af. Gooi het groen op een hoop of in een emmer (foto 4).
• Op foto 5 is de groenvrije baan gemaakt.

Hierna maak je een voor op de plaats van de groenvrije baan. Zie verderop.

.

A3b) Aan één rand van de tuin is weinig groen:

Maak een groenvrije baan aan de rand van het stuk tuin met weinig groen. Schep het groen weg en leg (werp) het groen verdeeld op de te spitten grond.

Ook hierna maak je een voor op de plaats van de groenvrije baan. Zie verderop.

.

A3c) Aan één rand van de tuin is geen groen:

Is de rand groenvrij zoals (vooraan) op bovenstaande foto dan kun je daar meteen beginnen met het maken van  de voor.

.

A4) Spitten

A4a) De (eerste) voor maken:

• Bepaal waar je de aarde (grond) uit de voor neerlegt. Meestal op de plek in je tuin waar de laatste voor zal worden gespit.
  • Leg daar de grond als een dijkje op een grondkleed, (foto’s hierboven).
  • Of maak daar een hoop van de grond.
• Maak een voor bij het begin van het stuk tuin dat je gaat spitten (foto 2 en 3).
• Leg de grond uit de voor op de gekozen plek in je tuin (foto 4). Vervoer de grond in een emmer of in een kruiwagen naar die plek.
• Je hebt nu een voor met daarnaast te spitten tuingrond.

.

A4b) De bovenlaag in de voor leggen:

Bij het spitwerk leg je telkens stukken bovenlaag in de voor. Daarna schep je daar tuingrond bovenop. En zo maak je een nieuwe voor. Hieronder staan foto’s en beschrijvingen van die werkwijze.

• Schep vlak naast de voor de bovenlaag van de grond af.
• Leg deze bovenlaag “op de kop” in de voor.

.

Opmerkingen:

Doe dit “bovenlaag afscheppen” altijd, ook als er geen of weinig groen op de bovenlaag groeit.

De plantenresten uit de bovenlaag liggen op de kop in de voor. Zo verteren ze in de grond tot voedingsstof, mest.

.

A4c) Mest of compost in de grond werken:

Wil je voedingsstoffen (mest, compost) in de grond brengen, leg die dan tegen de schuine zijkant van de voor, aan de gespitte zijde. Op foto 1 en 2 is dit links.

Waarom tegen de zijkant:

• Via de mest of compost wordt lucht toegelaten in de grond.
• Door lucht verteert de compost of de mest beter en sneller.
• Diep en ondiep wortelende planten kunnen bij de voedingsstoffen.
• Pieren (aardwormen) gaan de meststoffen in de grond verder verdelen.
• (Ligt de meststof onder in de voor dan duurt het verteren veel langer).

.

Hierna ga je een “nieuwe voor maken”. Steek telkens met de schop de grond naast de voor los en leg de grond in de voor (foto 3). Draai (keer) daarbij de spade met grond naar opzij om, dat is heel handig. Ga niet hoog optillen, dat is erg vermoeiend.

Na het neerleggen van een spade grond kun je de schop in de neergelegde grond steken. Om deze grond wat losser en de grondkluiten kleiner te maken.

Opmerking: Vaak heb je tijdens het spitten te veel grond, of lijkt dat zo. Zak even door de knieën en kijk naar het gespitte deel. Strooi een schep grond over lage delen. Of leg de schep grond bij de grond uit de 1e voor.

.

A4d) Aan het eind van het stuk tuin

• Aan het eind van het spitwerk eindig je met een voor (foto 1).
• Je kunt overgebleven groen onder in deze voor leggen.
• Schep veel grond van het grondkleed of van de hoop in de voor (foto 2).
• Schuif of hark de grond van het grondkleed in de voor.
• Til (elk stuk) grondkleed op om de grond in de voor te laten glijden.

.

.

B)# Staptegels

Je kunt tijdens het spitten stapstenen op de grond leggen:

• Leg extra grond op om plaatselijk een verhoging te maken. Maak een kuiltje midden op die verhoging (foto 1).
• Leg met een riek een stoeptegel op de verhoging (foto 2 en 3).
• Ga op de stoeptegel staan; de tegel zakt een stukje in de grond (foto 4).

.

C)# Spitten met of zonder omkeer

C1) Spitten met omkeer

Als je “normaal” spit keer je telkens de spade met grond naar opzij om. De grond wordt hierbij een kwart slag tot een halve slag gedraaid. Bij hoog optillen en omdraaien tijdens het spitten valt de grond op de kop in de voor terecht.

Voor het bodemleven (bacteriën, schimmels enz) is zo spitten ook schrikken. Organismen die vlak onder de grond leven zitten na het spitten ineens diep in de grond (en omgekeerd). Het duurt lang voordat de toestand van vóór het spitten weer hersteld is.

.

C2) Spitten zonder omkeer

Als je tijdens het spitten het onderstaande doet wordt de grond niet gekeerd;

• Steek de spade in de grond en maak een deel van de grond los.
• Til de schop met grond voorzichtig op (met de steel schuin naar boven).
• Draai de spade met grond (met de steel schuin naar boven) naar een andere windrichting.
• Leg de schop met grond in de voor tegen de schuine kant.
• Trek voorzichtig de spade uit de grond vandaan.
• Het blok grond is gedraaid, de bovenzijde is (ongeveer) naar boven gericht.
• Steek met de spade in die grond om los te maken.

Op deze foto’s is 3 keer na elkaar gespit zonder teveel draai. Dit spitwerk is wel vermoeiender en geeft wat pijn in de rug.

.

D)# Schoffelen

Na het spitten kan het lange tijd duren voordat er gewassen op staan.

Intussen staat de natuur niet stil. Als je enkele weken “niets doet” zijn er kleine onkruidplantjes op de gespitte grond verschenen.

Tip: schoffel gespitte grond elke week los. Minder onkruid en de grond wordt fijn kruimelig. De grond warmt sneller op in de zon en droogt minder snel uit.

Kortom: schoffel, schoffel, schoffel, schoffel……

.

E)# Mest, compost of niets

Om te kunnen groeien hebben planten voedingsstoffen nodig. Met koolzuurgas uit de lucht, water uit de bodem en zonlicht maken ze suikers aan. Deze stoffen zijn volop aanwezig en kosten (bijna) niks.

Andere voedingsstoffen (stikstof,  fosfor, kalium, calcium, zwavel, magnesium) neemt de plant uit de grond op via zijn wortels. Als je oogst haal je deze stoffen weg. Met mest of compost (onderspitten) breng je deze voedingsstoffen weer in de grond. Zo voed je de tuingrond en verbeter je de structuur van de grond.

Er zijn tuinders die volop oogsten maar geen mest of compost in de grond brengen. Zo wordt de grond uitgeput en  zal de oogst steeds minder worden en zullen de planten steeds kleiner zijn.

Grond is net als een spaarpot: stop je er geen geld in, dan kun je er ook niets uithalen voor een aankoop. Stop je geen voedingsstoffen in de grond, dan ook geen normale oogst later.

Meer info over voedingsstoffen vind je op:    groennet

.

F)# Met een kruiwagen plantenmateriaal weghalen van de tuin

Sommige tuinders brengen gras, onkruid, takken, en plantenrommel” van de tuin naar de “algemene hoop”. Zo haal je voedingsstoffen weg uit je tuin.

Beter is om dit spul onder te spitten of op een hoopje of in je composthoop te leggen. Na enkele maanden is dit spul goede compost geworden, voeding voor je tuin.

Wortels van koolplanten, zieke planten, aardappelloof en dergelijke kun je beter uit je tuin verwijderen, dus naar de “algemene groenhoop” brengen.