7) Afdak voor paprika’s of tomaten

Afmetingen:

• bovenkant van het dak is 100 cm boven de grond,
• golfplaat van 66 cm breed is rond gebogen tot 52,5 cm breed,
• (er kan plastic folie over dit dak worden gespannen worden, zie tip 25)

of

Afmetingen:

• bovenkant van het dak is 120 cm boven de grond,
• golfplaat van 66 cm breed is rond gebogen tot 52,5 cm breed,

of

Afmetingen:

• bovenkant van het dak is 120 cm boven de grond,
• golfplaat-dak van 66 cm breed.

of

Afmetingen:

• bovenkant van het dak is 120 cm boven de grond,
• golfplaat-dak (lengte x breedte): 244 cm   x   120 cm,
• houten geraamte (lengte x breedte): 180 cm   x  60 cm.

In deze tip worden deze afdaken beschreven.

.

Opmerking vooraf (over gietranden):

In deze tip zie je gietranden om planten.

Je maakt een gietrand door bij een plastic bloempot het bovenste deel van de zijkant af te knippen. Doe een gietrand om een plant en druk de gietrand een stukje in de tuingrond. Giet je water in de gietrand, dan zakt het water naar de wortels van de plant.

.

Nieuws over tomatenkweek in de open lucht (zonder afdak)

Veel tomatenrassen hebben last van de plantziekte Phytophthora (bruine bladeren, stengels en rotte tomaten). Tomaten onder een afdak hebben minder last. Er zijn speciale tomatenrassen die geen of weinig last van deze plantenziekte hebben en die je in de open lucht kunt kweken. Zie bij tip    8) Tomaten kweken   .

.

Voorwoord (bij deze tip)

• In deze tip worden afdaken voor paprika’s of tomaten beschreven.
• De meeste tekst en foto’s gaan over tomaten-afdaken.
• Een goed afdak boven tomatenplanten is moeilijk te maken. Is het afdak “niet goed” dan kunnen de tomatenplanten toch Phytophthora krijgen.
•  
• Hoofdstuk A)# gaat over een plat golfplaatafdak in mijn volkstuin.
• Dit afdak heeft een breed en lang golfplaat-dak.
• Plastic folie onder dit golfplaat vangt dauwdruppels van het dak op.
• Bij koud, nat weer hangen er dauwdruppels aan de tomatenplanten. Die zijn na een uurtje zonneschijn verdampt. Of schud ze van de tomatenplanten af.
• Aan de zijkanten kan folie worden gespannen tegen (slag)regen.
• Bij droog weer zijn de zijkanten open, dag en nacht. Dan is het afdak erg luchtig en kunnen de tomatenplanten snel opdrogen als nodig.
• Stro op de grond zorgt er voor dat de planten niet nat gespetterd worden.

.

In deze tip:

• Inleiding
• Phytophthora
• Afdak nodig ?
• A)# Plat afdak van golfplaat met plastic folie aan 3 (of 4) zijkanten
• B)# Gebogen dak van golfplaat
• C)# Andere tomaten-afdaken in onze volkstuin.

.

Inleiding

Ik kweek tomaten en paprika’s in de schooltuin, de volkstuin en de achtertuin. Veel planten staan onder ’n afdak. Daar worden tomaten niet nat.

Alleen de onderste delen van de planten worden bij slagregen nat.

Leg een laag stro op de grond om minder moddergespetter te hebben.

Tomaten in de open lucht kunnen barsten krijgen als ze veel regen op hun kop krijgen en/of bij te veel water gieten. Onder een afdak is er minder kans op “slechte” tomaten of paprika’s.

Je kunt een afdak maken van gebogen golfplaat op een houten geraamte. Dit afdak wordt beschreven in hoofdstuk B)#.

Je kunt zo’n afdak met de dichte zijkanten maken. In    tip 25    staat hoe je folie over een open afdak “spant”. Onder dit afdak groeien en rijpen paprika’s sneller.

Of….

……of bouw zo’n breed plat tomaten-afdak. Eigenschappen:

• Het afdak heeft een houten geraamte met verticale latten in de grond.
• Elke verticale lat heeft 2 aan elkaar geschroefde delen; 1 deel boven de grond en 1 deel in de grond. Het deel in de grond gaat rotten en wordt vervangen als nodig.
• De bovenkant van het geraamte loopt iets schuin af.
• Het golfplaat-dak is aan alle zijden ongeveer 30 cm breder dan het geraamte.
• Onder dit golfplaat is plastic folie gespannen (dauwdruppelfolie). Dauw-druppels onder aan het golfplaat vallen op dit folie en niet op de planten.
• Aan de zijkanten van het dak kan folie worden gespannen tegen (slag)regen;
  • Boven en onder het zijkantfolie is 20 cm luchtopening. Zo is het afdak ook met zijkantplastic erg luchtig.
• Bij droog weer is het zijkantplastic naar onder “gevouwen” of weggehaald.
• Er ligt stro op de grond; de planten worden niet nat gespetterd bij regen of gieten.
• De stengel van elke tomatenplant is in touw gedraaid tegen omvallen.
• Dit touw is bovenaan over een haakje en onderaan in de grond begraven.
• Water geven gaat via bloempotjes in de grond naast elke plant.

• Half september; meer dan 70 gave tomaten hangen nog aan de planten.

• Zijkantfolie met luchtopening (boven) en regendruppels aan de buitenkant.

.

Plantensteun, water geven, verticale latten, plantafstand:

Steun paprikaplanten en tomatenplanten (tegen omvallen of schuin groeien);

Steek een (bamboe)stok vlak naast de plant in de grond. Maak de plant aan de stok vast met dergelijke handige strips.

.

Onder een afdak (of horizontake lat) kun je elke plant in een touw draaien. Bovenaan zit dit touw met een lus en elastisch koord aan een schroefhaakje in het geraamte. Onderaan is een stukje touw in de grond ingegraven.

(bovenstaande foto is van vóór de uitvinding van dauwdruppelfolie)

• Gebruik “sisal paktouw”, gewoon dik touw.
• Het touw loopt naar boven, over het haakje en dan 20 cm loshangend.
• Bij elk haakje zijn 2 stukken touw; één vanaf de plant en één los stukje.
• Knoop een stuk elastisch koord om de 2 stukken touw (net onder het haakje). Door deze lus van elastisch koord kan het touw niet verschuiven.
• Onderaan is een stukje touw in de grond ingegraven.
• Zo maak je het touw rondom de tomatenplant strakker of losser:
  • schuif de lus van elastisch koord een stukje omlaag,
  • trek 1 stuk touw naar onder (het loshangend of het touw naar de plant).
  • schuif de lus van elastisch koord weer omhoog tot tegen het haakje.

Elastisch koord (6 mm), te koop in de bouwmarkt, 10 meter voor 7 euro. Knip stukken koord van 15 cm. Smelt de losse einddraadjes aan elkaar boven een brandende kaars of lucifer.

.

• Zet langs elke plant een bloempotje in de grond om daarin water te geven (geel/zwarte pijl).

• Of druk een gietrand (bodemloze grote bloempot) rond de plant in de grond.

.

• Elke verticale lat heeft 2 aan elkaar geschroefde delen. Het laagste deel is in de grond en wordt vervangen als het rot is..

.

• De afstand tussen de tomatenplanten;
  • Onder een smal, rond afdak; 1 rij, elke 30 cm een plant.
  • Onder een breed afdak staan planten in “driehoekverband”;
    •  1 rij, elke 30 cm een plant,
    • 26 cm daarachter 1 andere rij, elke 30 cm een plant, elke plant midden tussen 2 planten van de nadere rij.

En:

• Je kunt tomatenplanten dieper in de grond planten, zie tip 8 hoofdstuk E)#.  Je hebt dan een lager afdak nodig. Of laat bovenaan 1 bloemtros meer groeien.

.

Plastic folie of plastic plaat aan de zijkanten:

Dit afdak heeft plastic folie aan de zijkanten tijdens slagregen. Plastic golfplaat of plexiglas tegen de zijkanten werkt even goed.

Ik gebruik plastic folie want;

• Folie is véél goedkoper dan golfplaat of plexiglas.
• Zijkantfolie gaat lang mee; het zit maar enkele (tientallen) uren per jaar rondom het afdak.
• Er is al plastic dauwdruppelfolie nodig. Koop extra folie voor de zijkanten.
• Opgevouwen zijkant plastic folie neemt weinig opslagruimte in.

.

Dauwdruppeltjes op de planten:

Er is golfplaat, dauwdruppelfolie en zijkantfolie om de planten droog te houden.

Tijdens koude ochtenden hangen er dauwdruppels onder aan het golfplaat. Die vallen op het dauwdruppelfolie en niet op de planten. Dat is goed, maar……

• ……  tijdens koude ochtenden hangen er ook veel kleine dauwdruppeltjes aan de tomatenplanten onder het afdak. Dus de planten worden toch nat.
• Dit is niet te vermijden; tijdens koud weer condenseert waterdamp in de lucht en vormt dauwdruppels aan tomatenplanten (en aan andere dingen).
• Actie: schud het afdak (of elke tomatenplant) om de dauwdruppeltjes van de planten af te schudden.
• Of laat de druppeltjes verdampen in de zon (zonder zijkantfolie rondom).

.

Steil aflopend afdak:

Onder een steil aflopend golfplaatafdak “glijden” hangende dauwdruppels naar onder en vallen daar op de grond. Dan is geen dauwdruppelfolie nodig.

Dit lijkt een goede oplossing, maar (mijn ervaring) ………

• Alleen bij erg schuin golfplaat-afdak “glijden” de waterdruppels zo. Zo’n afdak heeft een grote opening aan de hoge kant van het golfplaat. Die opening moet dicht gemaakt worden tegen slagregen.
• Sommige waterdruppels vallen “halverwege” van het schuine golfplaat af en vallen dan op de tomatenplanten.
• Plastic folie onder een bestaand golfplaatafdak spannen is het gemakkelijkst.

.

.

Phytophthora

Onder mijn “oudere” afdaken kregen de tomaten wel Phytophthora (bruine bladeren, stengels en rotte tomaten). Hieronder info over die bouwsels.

Bouwsel 1

  

Een houten geraamte met een precies passende plastic golfplaat bovenop. Aan 3 zijkanten van het afdak is altijd plastic folie. Bij hevige regen is ook aan de 4e zijkant plastic folie. Boven en onder het zijkantfolie zijn luchtopeningen.

Oogst: 100 vruchten (75 gave tomaten en 25 tomaten met bruine plekken of rot).

De planten zijn nat geworden door dauw en door regen via de luchtopening boven het zijkantfolie.  Daarna zijn de planten erg langzaam opgedroogd, dus Phytophthora.

.

Bouwsel 2

Een houten geraamte met een precies passende plastic golfplaat bovenop. Aan 3 zijkanten van het afdak is altijd plastic folie tot tegen het golfplaat. Bij hevige regen ook aan de 4e zijkant. Onder het zijkantfolie zijn wel luchtopeningen.

Deze planten hadden veel bruine bladeren, bruine stengels en rotte tomaten.

De planten zijn nat geworden door dauw. Daarna zijn ze nog langzamer opgedroogd (het waait bijna niet onder dit afdak). Dus nog meer Phytophthora.

.

Oorzaak van Phythophtora onder bouwsel 2,

De tomatenplanten onder afdak bouwsel 2 werden niet nat door regendruppels.

Maar ze werden nat door grote dauwdruppels aan de onderkant van het afdak.

De dauwdruppels hangen aan de “dalen” van het golfplaat. De druppels worden groter en groter en vallen naar beneden.

Druppels vallen op stengels, bladeren of vruchten van de tomatenplanten. Zie het waterplasje op een tomatenblad (rode cirkel).

.

Info over Phytophthora

In een volkstuin komt Phytophthora vaak voor op aardappelplanten en op tomatenplanten. De micro-organismen (die deze ziekte veroorzaken) overleven in de tuingrond van een volkstuin. De ziekte kan elk jaar weer optreden.

Tomatenplanten krijgen Phytophtora als de bladeren, stengels of vruchten nat worden en het lang duurt voordat de planten weer opgedroogd zijn.

Veel info hier:  Moestuintips    .

Dit zijn de aanbevelingen om geen Phythophtora te krijgen:

• Houd tomatenplanten droog onder een breed afdak (of een luchtig kasje).
• Laat geen water (van gieten, regen, dauw of opspattend) op de planten komen.
• Zorg voor goede luchtcirculatie onder het afdak. De planten drogen dan snel op.

.

.

Even tussendoor…….

Verstelbaar afdak van Boudewijn

Onderstaand het tomatenafdak van Boudewijn, zie reactie onderaan deze tip.

De poten van Boudewijns dak zijn gemaakt van afvoerbuizen en klemmen. Zijn dak kan schuin gezet worden en/of “meegroeien met de planten”.

Boudewijn, bedankt voor deze info en de foto’s.

.

Verstelbaar en kantelbaar afdak van Sven

Sven maakte een afdak dat laag bij de grond kan en in 2 richtingen kantelbaar is”. Onderstaande foto’s zijn van zijn afdak. Onder deze foto’s zijn toelichting.

 

“Hierboven zie je enkele foto’s van het afdak dat ik heb gebouwd.

Kort gezegd: 4 vaste palen in de grond maar het volledige dak is afneembaar (een geheel vaste constructie wou ik niet omdat ik wisselteelt wil toepassen) en kan dan worden verplaatst (enkel 2 of 4 nieuwe palen nodig dus). Via ijzers glijdt het afdak naar boven of beneden. Ik heb elke 30 cm gaten in de palen geboord waar je dan een grote nagel (spijker)doorsteekt en waar die ijzers op steunen. Zodoende kan je de dakhoogte variëren en de afwatering kan langs beide kanten gebeuren. De palen lopen ook door het golfplatendak. De cirkel hiervoor het ik uitgebrand door een oude klokboor (gatenzaag) heel warm te maken en door het plastiek te duwen (neemt wel wat tijd in beslag).

Momenteel staat het dak heel laag, want de tomatenplantjes zijn nog klein. Ze zijn goed beschermd tegen regen van alle kanten (langs de zijkanten is het dak ook telkens 30cm langer). Bedoeling is om er na de tomatenoogst misschien wat salade of winterspinazie onder te planten.

Voor wateropvang dient nog gezorgd te worden en ook voor het dauwdruppel-doek. Als het dak hoger komt te staan, bevestig ik plastic rondom het dak te als regenbescherming. Ik heb al superclips (Showtec Holdon Midi Clip) gekocht.

Sven, bedankt voor jouw uitleg en de foto’s.

Mijn (Sjefs) afdak blijft op 1 vaste hoogte. De opbouw van de afdaken van Boudewijn en Sven is handig voor andere tuinders en/of andere toepassingen.

.

.

Verder met het afdak van Sjef…..

Afdak nodig ? 

In onze volkstuin is het zowat onmogelijk om tomaten te kweken in de open lucht. Tijdens een “normale” zomer worden de tomatenplanten in de open lucht nat van de regen en de dauw.

“Phytophthora bestendige” tomaten blijven gezond en geven goede, gezonde vruchten (zie tip 8).

“Gewone” tomatenrassen krijgen vaak Phytophthora.

Twee “gewone” tomatenplanten (Moneymaker) tussen paprikaplanten in mijn volkstuin. De bladeren worden bruin en drogen op. De tomaten rotten.

Meer info over Phytophtora op het internet, b.v. op     moestuintips   en     mooie moestuin   .

.

Het afdak op dezelfde plaats laten staan:

Het beste voor tomatenplanten is wisselteelt. Plant ze jaar na jaar op een andere plek in je tuin. Hierdoor minder plantenziekten en/of uitputting van de grond.

Als je het afdak niet verplaatst, zet dan de planten in grote bloempotten (gevuld met verse aarde). Graaf de bloempotten met planten in de grond onder het vaste afdak. Gebruik elk jaar nieuwe tuingrond in de potten.

.

Achtertuin zonder afdak:

In een besloten (achter)tuin kan je zonder afdak goede “normale” tomaten in de open lucht kweken. Let dan op het volgende;

• Verwijder tijdens de groei van onder af bladeren van de stengel. De tomaten krijgen meer zon en rijpen sneller.
• Hoe minder bladeren, hoe minder kans op bruine vlekjes of bruine bladeren.
• Verwijder bruine bladeren of bruine vlekken meteen.
• Blijf bladeren weghalen. In september mag de plant is bladloos zijn.
• Pluk in september alle tomaten. Laat onrijpe tomaten binnenshuis rijpen. Zie ook hoofdstuk N2) van   tip 15   .
• Na eind september kunnen tomatenplanten zonder afdak in een binnentuin ook Phytophthora krijgen. Gezonde planten worden in enkele dagen zieke planten.

Bij tomatenplanten van het ras Primabella kun je enkele weken later de laatste tomaten plukken; dat ras kan beter tegen Phytophtora dan “normale” tomatenrassen.

.

Achtertuin met een open tomatenafdak

Zet je tomatenplanten onder een open afdak in een besloten (achter)tuin haal dan ook bladeren weg tijdens de groei. Je kunt de tomaten tot in oktober laten hangen. Meer info in hoofdstuk F)# van     tip 8   .

.

.

A)# Plat afdak van golfplaat

A1) Inleiding

Hieronder staat info over platte tomatenafdaken, met een beschrijving van het maken en neerzetten van die afdaken. Er is een onderverdeling in 2 soorten; “smal open afdak” of “breed open/dicht afdak”.

.

A2) Smal open afdak

In mijn achtertuin staat dit smal open afdak: Het golfplaat-dak is net zo breed als het geraamte. De zijkanten zijn open. De planten onder dit afdak worden nat door slagregen of dauwdruppels.

.

A3) Breed open/dicht afdak

In mijn volkstuin staat dit breed open/dicht afdak. Een houten geraamte met lange horizontale latten bovenaan. Daar ligt een lang en breed golfplaat-dak op. Dit dak steekt ongeveer 25 tot 30 cm buiten het geraamte uit. Dit dak heeft dauwdruppelfolie en afneembaar plastic zijkantfolie.

De planten onder dit afdak worden niet nat door slagregen maar wel door dauw-druppels. Voor een uitgebreide beschrijving, zie “Voorwoord” en “Inleiding” van deze tip.

.

A4) Plat afdak maken

Om een plat afdak te maken heb je houten latten nodig. Voor beide ontwerpen, een smal of een breed dak, heb je houten latten nodig met dezelfde doorsnede.

A4a) Nodig:

• Brede ruw vurenhouten latten, 210 cm lang. Doorsnede 22 x 50 mm.
• Brede ruw vurenhouten latten, 240 cm lang. Doorsnede 22 x 50 mm.
• Smalle ruw vurenhouten latten, 210 cm lang. Doorsnede 22 x 32 mm.

.

A4b) Zagen

Elk plat afdak heeft 3 (of meer) rechte bogen waar golfplaat op ligt. Een rechte boog heeft 2 verticale latten en 1 bovenlat. Elke verticale lat heeft 2 aan elkaar geschroefde delen; 1 deel boven de grond en 1 deel in de grond. De (3) rechte bogen zijn aan elkaar vastgemaakt met 2 lange smalle latten (met haakjes).

Op deze foto staat een breed afdak. Een smal afdak heeft kortere bovenlatten.

.

Een plat afdak heeft 3 rechte bogen, of meer rechte bogen bij een langer afdak. Hieronder staat hoe je 1 rechte boog maakt.

1) Smal afdak:

• Zaag 1 brede lat van 210 cm lang doormidden –> 2 stukken van 105 cm lang.
• Deze 2 stukken worden 2 “bovendelen” van 2 verticale latten.

.

• Zaag van 1 brede lat van 210 cm lang, 74 cm af. Dat stuk wordt de bovenlat.
• Zaag de rest brede lat (136 cm) doormidden –> 2 stukken van 68 cm lang.
• Deze 2 stukken worden 2 “gronddelen” van 2 verticale latten.

.

• Zaag van 1 smalle lat van 210 cm lang, 74 cm af. Dat wordt een “klemlat”.
• Tussen de bovenlat en de klemlat wordt later een golfplaat geklemd.

.

2) Breed afdak:

• Zaag 1 brede lat van 210 cm lang doormidden –> 2 stukken van 105 cm lang.
• Deze 2 stukken worden 2 “bovendelen” van 2 verticale latten.

.

• Zaag van 1 brede lat van 210 cm lang, 2 keer 68 cm af.
• Deze 2 stukken worden 2 “gronddelen” van 2 verticale latten.

.

• Zaag 1 brede lat van 240 cm lang doormidden -> 2 stukken van 120 cm lang.
• Deze 2 stukken worden de bovenlat en de klemlat.
• Tussen de bovenlat en de klemlat wordt later een golfplaat geklemd.

.

3) Twee lange latten met schroefhaken maken

De 3 rechte bogen zijn aan elkaar vastgemaakt met 2 lange smalle latten met schroefhaakjes. De steuntouwen van de tomatenplanten worden boven aan deze schroefhaakjes vastgemaakt. Je kunt de 2 lange latten aan 1 kant verder laten uitsteken om daar een dakgoot aan vast te maken.

Hieronder staat hoe je de 2 lange latten met haakjes maakt.

Nodig:

• Smalle ruw vurenhouten latten, 210 cm lang. Doorsnede 22 x 32 millimeter.
• Schroefhaakjes

• Gebruik 2 smalle latten van ongeveer 210 cm lang.
• Boor in elke lange lat 3 gaten van 4 mm doorsnede;
  • 1 gat ongeveer 3 cm vanaf één eind,
  • 1 gat op ongeveer 93 cm vanaf dat eind,
  • 1 gat op ongeveer 183 cm vanaf dat eind.

Draai hierna schroefhaakjes in deze latten, bij elke lat “op andere plaatsen”. Reden: de tomatenplanten staan in “driehoekverband” in de grond.

• Draai in één lat de schroefhaakjes op deze plekken;
  • 1 haakje vlak bij (vlak naast) het middengat,
  • 1 haakje 30 cm links van het middengat,
  • 1 haakje 60 cm links van het middengat,
  • 1 haakje 30 cm rechts van het middengat,
  • 1 haakje 60 cm rechts van het middengat.
• Draai in de andere lat de haakjes op deze plekken;
  • 1 haakje 15 cm links van het middengat,
  • 1 haakje 45 cm links van het middengat,
  • 1 haakje 15 cm rechts van het middengat,
  • 1 haakje 45 cm rechts van het middengat.

.

A4c) Gaten boren in de latten van de rechte bogen

Tijdens het maken van een rechte boog worden kleine gaten in de latten geboord. Later worden enkele gaten groter geboord om de houtschroeven te laten passen. Zie foto’s en beschrijvingen hieronder;

.

A4d) Rechte boog van een “smal afdak”  in elkaar schroeven

Maak bij elke verticale lat het “bovendeel” aan het “gronddeel” vast. Zie foto boven;

• Leg het “gronddeel” naast het “bovendeel” met 20 cm dubbel (overlap).
• Boor 2 gaatjes van 2 mm door beide latten.
• Boor de gaatjes in het “bovendeel” groter (4 mm).
• Duw houtschroeven van 4 mm doorsnede (45 mm lang) in de gaten van het “bovendeel”.
• Draai deze schroeven strak in de kleine gaatjes van het “gronddeel”.
• Doe deze stappen bij beide verticale latten.

Gebruik dezelfde werkwijze van boren en strak inschroeven om de bovenlat aan 2 verticale latten te schroeven. De buitenafstand tussen de verticale latten is ongeveer 65 cm (witte pijlen op de foto). Prik kleurpunaises (duimspijkers) in de latten als “herkenning”. Schroef daarna de bovenlat weer los.

Doe de bovenstaande bewerkingen om alle (3) rechte bogen te maken.

.

A4e) Rechte boog van een “breed afdak” in elkaar schroeven

Schroef bij elke verticale lat het “gronddeel” aan het “bovendeel” (zoals beschreven bij het begin van A4d). Doe dit bij alle (3) verticale latten.

.

Schroef de 2 verticale latten aan de bovenlat van 120 cm lengte. De buiten-afstand tussen de verticale latten is ongeveer 65 cm, zie zwart/witte pijlen op de middelste foto.

• Doe het volgende bij elk eind van de toplat;
  • boor een gat van 5 mm ongeveer 2 cm van het eind (oranje witte pijl). Dit gat is voor een bindstrip.
  • Schroef een haakje aan de onderkant (groen witte pijl). Dit haakje is voor het vastmaken van dauwdruppelfolie.

Prik gekleurde punaises (duimspijkers) in de latten als “herkenning”. Schroef daarna de bovenlat weer los.

.

A4f) Lange latten met haakjes aan bovenlatten schroeven, “een dakgeraamte maken”

Maak eerst het dakgeraamte (zie foto boven). Het dakgeraamte is de bovenkant van het houten geraamte. Het dakgeraamte bestaat uit 2 lange latten (met haakjes naar onder) met daarop (3) toplatten vastgeschroefd.

Maak het dakgeraamte “ondersteboven” op de grond, dat is het gemakkelijkste.

• Leg de (3) bovenlatten op de grond (met schroefgaten voor lange latten boven). Leg de bovenlatten evenwijdig en ongeveer 90 cm van elkaar.
• Leg 1 lange lat (met de haakjes naar boven) op de (3) bovenlatten,
• Schroef deze lange lat op alle (3) bovenlatten; afstand lange lat tot midden van bovenlat is ongeveer 13 cm.
• Leg de 2e lange lat (met de haakjes naar boven) op de (3) bovenlatten.
• Schroef deze lange lat op alle (3) bovenlatten; afstand lange lat tot midden bovenlat is ongeveer 13 cm. Afstand tussen lange latten is 26 cm.

• Het “dakgeraamte” is nu in elkaar geschroefd, maar ligt ondersteboven op de grond.

Het dakgeraamte kan opgevouwen worden en is dan gemakkelijk vervoerbaar.

.

A5) Plat afdak opbouwen in de tuin (door 1 persoon)

Zo ziet het geraamte er uit na het opbouwen in de tuin.

Let op: op veel foto’s zijn bindstrips en/of plastic folie op de latten. Die zijn van de opbouw van vorig jaar en zitten nog op/aan de latten.

• Maak de tuingrond vlak (met een hark).

• Leg het dakgeraamte “goed” op de vlakke tuingrond. Het ligt nu met de schroefhaakjes in de tuingrond, met de lange latten naar onder en met de (3) bovenlatten bovenop. Zie bovenstaande foto.
• Ga na (met een rechthoekig voorwerp) of het “dakgeraamte” haaks is.
• Duw (als nodig) de latten van het “dakgeraamte” haaks.

• Steek (saté)stokken in de tuingrond, daar waar de verticale latten komen;
  • Zoek in een bovenlat het schroefgat voor een verticale lat.
  • Steek een (saté)stok bij dat schroefgat in de grond, strak tegen de zijkant van de bovenlat (de rode pijl wijst naar dat schroefgat).
  • Steek nog een (saté)stok tegen de andere kant van de bovenlat (gele pijl).
  • Doe het bovenstaande bij alle (6) schroefgaten in de (3) bovenlatten. Aan het eind staan alle (12) (saté)stokjes in de tuingrond.

• Til het “dakgeraamte” voorzichtig op en leg het ergens anders in de tuin.
• Nu staan alle (12) (saté)stokjes in de tuingrond.

• Steek een plastic buis (5 of 6 cm) in de tuingrond over 2 (saté)stokjes.
• Steek de buis ongeveer 20 cm in de grond en haal die weer uit de grond.
• Klop tegen de buis om grond en stokjes uit de buis te laten vallen.

• Doe het bovenstaande bij alle (12) (saté)stokjes.

• Maak elk gat breder en dieper met een grondboor (8 cm doorsnede).
• Maak elk gat ongeveer 60 cm diep.
  • Tip: doe een wasknijper of klem op de steel bij deze diepte.

• Doe de opgeboorde tuingrond in een emmer of bak (niet op de tuingrond). Dan is de tuingrond na het gaten boren nog steeds vlak.

• Zet een hoog voorwerp (b.v. trapje, grote bloempotten) op de grond bij de 2 middelste gaten.

• Leg het “dakgeraamte” boven op het hoog voorwerp.

• Schroef een verticale lat aan het dakgeraamte;
  • Steek de verticale lat (met gronddeel naar onder) in een gat in de grond.
  • Schroef het bovendeel van de verticale lat aan de juiste kant aan de bovenlat vast;
    • Bij een buitenste bovenlat aan de buitenzijde van het geraamte (om later de zijkantfolie “goed” vast te kunnen maken).
    • Bij de binnenste bovenlat maakt het niet uit aan welke kant.

• Schroef op dezelfde wijze alle (6) verticale latten vast aan het dakgeraamte.

• Haal het hoog voorwerp weg;
  • Til het geraamte een stukje op.
  • Schuif het hoog voorwerp weg (of “breek het af”).
  • Laat het geraamte zakken tot de verticale latten op de bodem van de gaten staan.

• Nodig: bakstenen, dikke en dunne, smalle en brede.

• Leg bakstenen op de tuingrond om het afdak aflopend te maken;
  • Leg de stenen onder de bovendelen van de verticale latten.
  • Gebruik dikke of dunne stenen,
  • En/of haal tuingrond weg of schuif extra tuingrond onder de stenen.

• Ga na of het geraamte voldoende afloopt;
  • Kijk met het blote oog of leg een waterpas op een lange lat met haakjes.
  • Niet goed, wissel dan stenen en/of doe meer of minder grond onder de stenen.

• Ga na of de “laagste” bovenlat voldoende afloopt (voor dakgoot en emmer);
  • Kijk met het blote oog of leg een waterpas op een lange lat.
  • Niet goed, wissel dan stenen en/of doe meer of minder grond onder de stenen.

• Vul alle gaten in de grond met tuinaarde tot vol. Stamp de aarde aan (houten lat of houten steel). Doe meer tuinaarde in de gaten als nodig.
• Laat de bakstenen onder de bovendelen op de tuingrond liggen.

.

A5a) Dauwdruppelfolie vastmaken (breed afdak)

• Knip uit plastic folie 3 stroken (110 x 12 cm).
• En knip 1 groot stuk plastic folie (230 x 140 cm).
• Vouw elke strook folie over een bovenlat (als een “n”) en zet de strook aan de zijkant vast met punaises (duimspijkers).
• De folie beschermt dauwdruppelfolie tegen houtsplinters en scherpe hoeken.

• Het dauwdruppelfolie kan worden vastgezet met deze handige “zeilklemmen” (Showtec Holdon Midi Clip, o.a. te koop    hier    of   daar   ).

• En met dit soort elastisch koord, 4 mm dik uit de bouwmarkt.

• De haken passen niet door witte klemmen. Knip de haken en ringen eraf.

• Maak het dauwdruppelfolie vast:
  • Leg het folie op het geraamte.

• In het midden ligt dauwdruppelfolie over (op) de lange bovenlat.

• Vouw bij 1 hoek van het afdak een stuk folie dubbel en zet een klem op.
• Maak de klem aan de schroefhaak vast met elastisch koord.
• Vouw het overschot folie over de buitenste bovenlat.
• Doe bovenstaande bij alle 4 hoeken van het afdak.

• Knip bij de 2 buitenste bovenlatten de overschot dauwdruppelfolie korter (voor een grote luchtopening aan de zijkant).

.

Plastic plaatjes:

• Je kunt het folie ook vastmaken met dergelijke klemplaatjes en schroeven. Als je geen witte “zeilklemmen” gebruikt.

.

Beschadigd elastisch koord:

• Elastisch koord gaat verslijten; als nodig vervangen door nieuw koord.

.

Plastic folie om de verticale latten:

Je kunt nu al plastic folie om de 3 achterste verticale latten maken, zie A5d).

.

Onderaanzicht van het afdak:

Onderaanzicht van het afdak. De 2 lange latten met haakjes zijn vastgeschroefd aan de toplatten. Afstand tussen deze 2 lange latten is ongeveer 26 cm.

.

A5b) Golfplaten opleggen

• Leg 2 doorzichtige golfplaten op het geraamte, op het dauwdruppelfolie.
• Platen zijn 66 cm breed en overlappen ’n stukje; de totale breedte van het golfplaatdak is 114 cm.
• Leg je 2 platen van 214 cm lengte op, dan steken de uiteinden ongeveer 25 cm buiten het geraamte uit. Dat is goed.

.

Kortere golfplaten (183 cm);

Heb je kortere golfplaten, leg ze dan op het geraamte en “verleng” het afdak met korte stukken golfplaat, als volgt;

• Leg de korte platen (183 cm) op het geraamte;
  • aan de hoge zijde van het geraamte net op de bovenlat (links op de foto),
  • aan de lage kant is dan een oversteek van 25 tot 30 cm (rechts op de foto).

• Zaag 2 korte stukken uit een lange golfplaat.
• Gebruik deze stukken om het afdak te verlengen.

• Leg de 2 korte stukken aan de hoge kant van het afdak op het golfplaat.
• De golfplaten worden vastgeklemd tussen bovenlatten en klemlatten.
• De korte stukken golfplaat worden vastgeklemd tussen 2 smalle extra klemlatten (rood/witte pijl).
• De smalle klemlatten kunnen inzakken; dit geeft een waterplas op het dak.

.

Geen waterplas op het dak:

Om geen inzakken te hebben kun je 3 dunne latten (2 latten met folie eromheen). Door het plastic folie wordt het dauwdruppelfolie niet beschadigd. En meer of minder omwikkeld folie maakt de lat dikker of dunner.

• De onderste lat met folie ligt:
  • op de lange latten met haakjes en
  • onder het dauwdruppelfolie.
• De middelste lat met folie ligt:
  • op het dauwdruppelfolie op de onderste lat met folie.
• De bovenste lat (zonder folie) ligt op de golfplaten.

Bij de juiste dikte van de latten is er geen waterplas op het dak en worden de golfplaten goed ondersteund.

.

Stormschade:

Je kunt bij alle latten van het dak 2 bindstrips naast elkaar om de uiteinden doen. Dit voorkomt het loswaaien van de golfplaten tijdens stormweer.

.

Beschadiging van “uitstekende” golfplaat:

Aan de windkant (westkant) van het dak kan het uitstekende golfplaat tijdens storm beschadigd worden (afbreken of krom gaan). Je kunt een extra steun onder de uitsteek maken met 2 latten en bindstrips.

.

A5c) Een goot vastmaken

Je kunt aan de lage kant van het afdak een dakgoot vastmaken voor minder watergespetter op de grond en op de tomatenplanten. De goot loopt af naar de achterkant van het afdak.

Je kunt zo’n dakgoot met eindkappen gebruiken. Hieronder een beschrijving:

• Zaag elke lange lat met haken (het uitstekende deel) op de juiste lengte af.
• Boor 2 gaatjes in de bodem van de goot, op de plek van de 2 lange latten.
• Schroef de goot vast met schroeven, plastic kapjes, ringen en kraanleertjes.
• De goot loopt af omdat het geraamte afloopt.

• Maak aan het hoogste eind de goot dicht met een eindkap.

• Pas een andere eindkap aan om een wateruitlaat te maken (als volgt);

 

• Maak een V-vormige inkeping in de eindkap (met ijzerzaag).
• Haal met een mesje de stukjes plastic weg.

• Zet de eindkap weer op de goot (aan de laagste kant).
• Zet een krasje of potloodstreep bij de inkeping van de kap.
• Haal de eindkap van de goot af.

• Zaag een V- vormige inkeping in de goot (met ijzerzaag).
• Haal met een mesje de stukjes plastic weg.
• Zet de kap op de goot (aan de laagste kant).

• Als je de wateruitlaat groter wil maken;
  • Haal de kap van de goot.
  • Maak de inkepingen groter (met ijzerzaag).
  • Haal stukjes plastic weg (mesje).
  • Zet de kap weer op de goot.

Het opgebouwde afdak met dauwdruppelfolie, golfplaten en een goot.

.

Goot vastmaken met nylon koord:

• Je kunt de dakgoot aan de lange latten vastmaken met stukken nylonkoord.

.

Gebogen golfplaat als goot:

Je kunt een stuk halfrond gebogen golfplaat aan de latten vastmaken.

.

A5c) Plastic folie aan de zijkanten vastmaken

• Knip uit plastic folie 3 stroken (110 x 12 cm).
• (je kunt de stroken breder knippen, (110 x 25 cm)).
• En knip een groot stuk folie (320 x 60 cm).

.

Stroken folie vastmaken

• Zet tegen 3 verticale latten een strook plastic folie vast met punaises.
• Deze strook beschermt zijkantfolie tegen houtsplinters/scherpe hoeken.
• Zoek uit aan welke kanten de strook folie en de punaises moeten komen.
• Vouw de strook folie aan de juiste kanten om 1 verticale lat.
• (of wikkel een brede strook folie (25 cm breed) om de verticale lat).
• Zet de strook vast met punaises (duimspijkers).
• Doe dit bij 3 verticale latten aan de regenzijde van het afdak (zuidzijde).

.

Zijkantfolie vastmaken

• Het zijkantfolie kan worden vastgezet met deze handige klemmen (Showtec Holdon Midi Clip, o.a. te koop    hier    of   daar   ).

• En met dit soort elastisch koord, 4 mm dik uit de bouwmarkt.

• De haken passen niet door witte klemmen. Knip de haken en ringen eraf.

• Maak één korte zijde van zijkantfolie links vooraan vast aan één verticale lat;
  • Draai houtschroeven in de verticale lat; 1 schroef ongeveer 25 cm onder het dak en 1 schroef ongeveer 25 cm boven de grond.
  • Vouw een stuk folie bovenaan dubbel (is sterker) en maak een klem vast.
  • Steek elastisch koord door het gat van de klem, leg er dubbele knopen in.
  • Maak het elastisch koord vast over de bovenste houtschroef in de verticale lat.
  • Doe dezelfde stappen om het folie onderaan vast te maken.

.

• • Leid het folie langs de achterkant naar de verticale lat rechts vooraan.
  • Doe dezelfde stappen als boven beschreven bij links vooraan.

• Het zijkantfolie is linksvoor en rechtsvoor vastgemaakt.

• Draai 2 houtschroeven in de middelste verticale lat aan de achterkant van het afdak; 1 schroef bovenaan, 1 schroef onderaan.
• Maak op dezelfde manier het zijkantfolie aan deze verticale lat vast met 2 klemmen en 2 stukken elastisch koord; 1 klem bovenaan en 1 klem onderaan.
• Je kunt een stukje plastic folie om de zijkantfolie vouwen en daar de klem opzetten. Dan is de kans op scheuren kleiner.

• Het zijkantfolie is nu aan 3 zijden van het afdak.
• Onder en boven het zijkantfolie zijn luchtopeningen van 20 – 25 cm.

.

Voorkantfolie vastmaken

• Knip een groot stuk plastic folie (ongeveer 190 x 60 cm).
• Draai 2 houtschroeven in de middelste verticale lat aan de voorkant van het afdak; 1 schroef bovenaan, 1 schroef onderaan.
• Maak dit stuk folie aan de 4e zijde (voorzijde) vast met 6 witte klemmen en elastisch koord.

• Doe het elastisch koord van dit folie over dezelfde schroeven. (gele pijlen).

• Maak het folie in het midden (boven en onder) vast zoals midden aan de achterkant van het afdak.

• Het zijkantfolie is nu aan 4 zijden van het afdak.
• Onder en boven het zijkantfolie zijn luchtopeningen van 20-25 cm.

.

A6) Gebruik

• Haal bij droog weer het plastic folie aan alle zijden weg of doe het omlaag.
• Het afdak is dan erg luchtig. Kleine dauwdruppeltjes op de planten kunnen snel verdampen; de planten drogen snel op.

• Maak vlak vóór slagregen (uit het zuiden) de 3 zijkanten van het afdak dicht;
  • Doe de zijkantfolie omhoog of maak het zijkantfolie vast.

• Gaat er slagregen uit andere windrichtingen komen, maak dan ook aan de 4e zijkant (voorzijde) zijkantfolie vast.

.

A7) Welke zijkant open

In onze volkstuin staan veel tomatenafdaken met 3 dichte zijkanten. De open zijkant is daarbij naar het noorden, het oosten of het westen.

Bij mijn afdak kun je alle 4 zijkanten dicht maken als er hevige slagregen wordt verwacht. Bij droog weer zijn alle zijkanten open.

.

A8) Afbreken na gebruik

Afbreken: haal de golfplaten, de goten en de verticale latten van het dak af.

• Je kunt het dakgeraamte “opvouwen”, dan is het gemakkelijk te vervoeren.
• Tijdens opslag kun je plastic stroken en enkele bindstrips op of in de houten latten laten zitten (voor gebruik in het volgende jaar).

.

.

B)# Rond (gebogen) afdak

Het geraamte van een rond gebogen afdak. Hieronder een beschrijving .

.

B2a) De onderdelen

Elke buitenste verticale lat heeft aan de bovenkant een brede groef. Daar ligt de bovenste horizontale lat in.

Zo maak je die brede groef:

• Maak 2 zaagsneden (naast elkaar) in de kopse kant van de verticale lat.
• Zaag met een figuurzaag van de ene zaagsnede naar de andere zaagsnede. Haal het stuk hout tussen de zaagsneden weg.

Aan elke verticale lat is een dwarslat met een boog (elektrabuis) vastgeschroefd. De boog houdt de bovenste horizontale lat op z’n plaats en steunt het golfplaat.

De dwarslat zit ook met een ijzeren strip en schroeven vast aan de verticale lat.

Sla een stoelhoek plat om zo’n ijzeren strip (van 17 cm lang) te maken.

.

Een lang afdak heeft ook een middelste verticale lat met 2 stoelhaken (gele pijl).

Van elke stoelhaak is één einde omgebogen. Beide stoelhaken zijn met 1 bout en 1 moer vastgeschroefd. Die haken kunnen niet draaien. Draai schroeven door de gaten van de stoelhaken in de bovenste latten om die vast te maken.

Aan de middelste verticale lat is ook een dwarslat met een boog vastgeschroefd (met een ijzeren strip en schroeven).

Je hebt 2 (of 3) extra “losse” bogen met dwarslat nodig.

.

B2b) Een dwarslat met boog maken

Hier zijn foto’s en tekst over het maken van een dwarslat met boog.

Zaag 66 cm dun elektrabuis af (voor een golfplaat die “plat” 66 cm breed is).

Zaag 53 cm af van een houten lat (doorsnede 22 x 32 mm) voor ’n 66 cm golfplaat.

Boor ongeveer 2 cm van elk uiteinde een gaatje in de elektrabuis.

• Boor eerst 2 kleine gaten in de houten lat, elk ongeveer 1,25 cm van het eind.
• Maak 1 uiteinde van de elektrabuis aan de houten lat vast met een houtschroef.

• Gebruik een grote bloempot om de elektrabuis in een boog te buigen.
• Schroef het losse uiteinde van de elektrabuis vast aan de dwarslat.

• Zaag aan elk uiteinde een schuin stukje hout van de dwarslat af. Dan “past” de gebogen golfplaat beter (geen bobbel).

Zo ziet een dwarslat met boog eruit, klaar voor gebruik.

.

B2c) Het afdak opbouwen

Hieronder staat hoe je een lang afdak (met 3 verticale latten) opbouwt.

(Om een kort afdak (met 2 verticale latten) op te bouwen staat info tussen haakjes (…..)).

Maak de tuingrond vlak (met een hark).

Maak met een grondboor gaten in de tuingrond, 3 gaten op rechte rij. Zet een klem (of wasknijper) op de steel om alle gaten even diep te maken.

(kort afdak: boor 2 gaten)

Zet de 3 verticale latten in de gaten in de grond, de juiste verticale lat (buitenste of middelste) in het juiste gat. Gooi tuingrond in de gaten, nog niet aandrukken.

Duw elke verticale lat waterpas verticaal. Druk de grond rond de lat aan. Ga na of de verticale latten bovenaan even hoog en in een rechte lijn zijn (met blote oog of met touwtje of elastiek). Als nodig aanpassen.

(kort afdak: zet 2 verticale eindlatten in de grond)

Schuif eerst de extra losse bogen over een horizontale bovenste lat. Maak daarna de horizontale bovenste lat vast aan de verticale latten. leg de bovenste lat in de sleuf van de buitenste verticale lat.

En schroef het andere eind van de lat vast aan de middelste verticale lat (stoelhaak).

Doe de bovengenoemde bewerkingen bij beide bovenste latten.

(kort afdak: doe dit bij 1 bovenste horizontale lat en losse bogen).

• Bevestig de losse bogen “goed verdeeld” over de bovenste lat;
  • Draai 2 schroeven in de bovenste lat naast elke losse boog; aan elke kant één.
  • Schuif elke boog tussen de 2 schroeven tot de lat van de losse boog “recht, waterpas” hangt.

• Leg de eerste golfplaat op het geraamte.
• Steek waslijndraad door de buis van een boog en leid de waslijndraad over de golfplaat. Maak het waslijndraad vast met een lus en 1 of 2 knopen.
• Steek het losse eind van de waslijndraad in de buis.
• Maak de golfplaat op 2 plaatsen zo vast, midden en rechts op de foto boven.
• Links nog niet, daar wordt de tweede golfplaat op gelegd.

(kort afdak: maak vast op 3 plaatsen: links, midden en rechts, het afdak is af)

• Leg de tweede golfplaat op het geraamte.
• Deze plaat ligt in het midden ongeveer 10 cm over de eerste plaat.
• Maak de 2e plaat ook met stukken waslijndraad aan het geraamte vast.

Nu is het afdak af.

.

.

C)# Andere tomaten-afdaken in onze volkstuin.

In onze volkstuin worden allerlei tomatenafdaken gebouwd. Hieronder staan enkele foto’s van die afdaken (met dank aan de collega tuinders).