8) Tomaten kweken

In deze tip:

• Voorwoord
• A)# Zaaien en ontkiemen.
• B)# Verspenen
• C)# Tomatenplantjes uit de potjes halen en in een laag compost zetten
• D)# Vroeg of laat zaaien
• E)# Tomatenplanten in de tuingrond
• F)# Onder een afdak of in de open lucht

Tomaten kweken, buiten, in de open lucht of onder een afdak.

.

Opmerking vooraf (over gietranden):

In deze tip zie je gietranden om planten.

Je maakt een gietrand door bij een plastic bloempot het bovenste deel van de zijkant af te knippen. Doe een gietrand om een plant en druk de gietrand een stukje in de tuingrond. Giet je water in de gietrand, dan zakt het water naar de wortels van de plant.

.

Voorwoord

Ik zaai meestal tomaten van het ras Moneymaker. Veel zaadjes voor weinig geld, goede planten en het tomatenzaad blijft lang goed, vele jaren na elkaar.

Maar Moneymaker is niet goed bestand tegen de plantziekte Phytophthora (aardappelziekte, tomatenziekte). In een achtertuin en/of als de planten onder een goed afdak staan, dan heb je het minste last van deze plantziekte.

.

Nieuw:

Mimi, een volkstuincollega kweekte tomaten van 3 andere tomatenrassen in haar volkstuin in de open lucht; Primabella, Rondobella en Resibella. Bij alle planten was er geen of weinig aantasting door Phytophthora.

Hieronder foto’s van het ras Primabella in Mimi’s tuin. Primabella geeft de lekkerste tomaten.

Primabella op 24 september.

Primabella op 11 oktober.

Primabella op 21 oktober.

Enkele tomaten en bladeren hebben bruine vlekjes, enkele stengels hebben bruine stukken. Mimi heeft op 23 oktober alle tomaten geoogst. Ik heb enkele tomaten gekregen om zaadjes uit te halen voor volgend jaar.

.

En hier foto’s van Primabella tomatenplanten in mijn volkstuin (2023).

Primabella tomaten groeien langs touwen die boven aan een bezemsteel of dikke bamboestok zijn vastgemaakt.

Primabella tomaten op 2 oktober. Er zijn al veel bladeren verwijderd. De bamboestok hangt door en is linksboven “gerepareerd” met een buis.

Primabella tomaten op 8 oktober. De eerste bruine tomaat ontdekt.

Primabella tomaten op 17 oktober. Drie dagen eerder zijn alle bladeren verwijderd.

.

Je kunt zaden Primabella bestellen op internetsites, b.v.    hier   .

Het ras Primabella is zaadvast.  Op deze   site   staat wat dat betekent; je kunt de zaadjes uit de tomaten halen en die (volgend jaar) zaaien. Daaruit groeien tomatenplanten van hetzelfde ras en met dezelfde eigenschappen. Heel handig.

(Zet tomatenplanten van verschillend ras ver genoeg uit elkaar in de tuingrond anders krijg je “kruisbestuiving” tussen 2 tomatenrassen).

Zie    deze video    hoe je tomatenzaadjes uit de tomaten oogst.

.

Hieronder mijn tomatenzaadjesoogst:

Week tomatenzaadjes 7 tot 10 dagen in een bakje water bij ongeveer 20 C. Leg een deksel op tegen opdrogen en tegen de geur.

• Haal het deksel af en zeef de zaadjes uit het water (met theezeefje).
• Spoel de zaadjes in het zeefje onder stromend water of in een bak met vers water.
• Schud de zaadjes uit het zeefje op een plaatje karton.
• Spreid de zaadjes op het karton uiteen.
• Laat de zaadjes op het karton in de lucht drogen bij 18 – 22 C.

Gedroogde tomatenzaadjes na 1 tot 2 weken drogen. Krab de (vastgeplakte) droge zaadjes van het karton en bewaar ze in een bakje of een papieren zakje of envelop.

.

Zaadjes uit veel tomaten:

Heb je heel veel tomatenzaadjes geoogst, dan kun je de zaadjes in een grote (ijs)bak met water behandelen.

Doe de natte tomatenzaadjes in een (grote) ijsbak. Giet water bij. Leg deksel op. Het deksel is op de bak tijdens de gehele behandeltijd (tegen uitdrogen en stank).

Ongeveer 10 dagen later kun je gaan zeven en spoelen. Vaak drijven er “schimmelplaatjes” boven op de vloeistof.

Schep met een theezeefje de schimmelplaatjes van de vloeistof af.

Giet het water met zaadjes uit de (ijs)bak in een keukenzeef op een emmertje.

Giet het emmertje leeg.

Vul het emmertje met koud water. Spoel de zaadjes in de zeef in water.

Leg de zeef op de kop op een (ijs)bak. Tik op (tik tegen) de zeef om de zaadjes in de bak te laten vallen.

Verdeel de natte zaadjes die op de bodem van de bak liggen. Zet de open bak met zaadjes op een plekje (binnenshuis) om de zaadjes te laten drogen.

“Klop” de gedroogde zaadjes uit de ijsbak in een vergiet met kleine gaatjes in een afwasteil. Schud de vergiet en wrijf over de zaadjes om aan elkaar plakkende zaadjes los te maken. Zeef de zaadjes door de vergietgaatjes in de afwasteil. Haal de lege vergiet weg.

Gezeefde droge zaadjes op de bodem van de afwasteil. Na het zeven en wrijven zijn er weinig aan elkaar plakkende zaadjes.

Schrijf info op keukenpapier, vouw het papier en leg het papier in een kuipje of bakje. Schud de zaadjes op dit keukenpapier. In het bakje op deze foto liggen meer dan 900 zaadjes (uit 10 tomaatjes). Ras Primabella.

Als je wil kun je zaadzakjes vouwen en daarin tomatenzaadjes doen om weg te geven aan collega tuinders, kennissen, vrienden of familie. Zaadzakjes vouwen zonder lijmen, zie deze    video   . Schrijf info op het zaadzakje.

.

Kiemtest:

Je kunt enkele geoogste droge tomatenzaadjes op potgrond leggen (zoals beschreven in hoofdstuk A)#, zie verder) om na te gaan of ze willen ontkiemen.

.

Proefje: Kiem gedroogde tomatenzaadjes of verse vochtige zaadjes uit onrijpe of rijpe tomaten

Ontkiemen verse vochtige zaadjes (uit rijpe of onrijpe tomaten) even goed als gedroogde zaadjes. Een proefje:

Leg 6 droge zaadjes in 6 kuiltjes in vochtige potgrond (zijde nabij “D”). Leg 3 x 6 vers geoogste vochtige zaadjes (uit rijpe half rijpe of onrijpe tomaten) in 3 x 6 kuiltjes (nabij de andere zijde).

Leg een deksel op. Laat de zaadjes ontkiemen bij ongeveer 20 C.

Haal het deksel weg als de plantjes zijn opgekomen.

Tomatenplantjes die gegroeid zijn uit 6 gedroogde zaadjes (nabij zijde “D”) of 3 x 6 verse vochtige zaadjes uit rijpe, half rijpe of onrijpe zaadjes (andere zijde). Er zijn veel tomatenplantjes opgekomen.

.

Geleerd: Uit droge zaadjes en verse, vochtige zaadjes (uit half rijpe of rijpe tomaten) groeien veel tomatenplantjes. Uit zaadjes van onrijpe tomaten groeien minder plantjes.

Voorstel: gebruik alleen maar gedroogde of verse zaadjes uit rijpe tomaten.

.

.

Hieronder staat een algemene beschrijving over het kweken van tomaten.

A)# Zaaien en ontkiemen

A1) Zaaitijd en ras

Mijn voorkeursrassen zijn Moneymaker en Primabella.

Zaai tomaten binnenshuis in maart of april. Zaai je in februari dan kun je vroege planten opkweken. Kweek ze in een koele kamer of kas. En later buiten.

Je krijgt dan in de zomer en nazomer veel gezonde tomaten. Op de foto’s boven zie je planten (Moneymaker) in mijn achtertuin in de open lucht en in mijn volkstuin onder een afdak.

In een erg natte, koude  zomer kunnen tomaten barsten. En/of hebben de planten bruine vlekjes op bladeren, stengels en tomaten (plantziekte Phytophthora).

Zo zien tomaten met Phytophthora er uit.

.

A2) Zaaien en ontkiemen

Zaai tomaten in een bakje (margarinekuipje) met gezeefde vochtige potgrond (zeef door bloempotbodemgaatjes). In potgrond zitten geen “onkruidzaadjes”, in tuingrond en in compost wel. In een klein kuipje passen 15 plantjes.

• Vul een (250 grams) kuipje met gezeefde potgrond.
• Maak de bovenkant van de potgrond vlak.
• Druk de potgrond licht aan (met de bodem van een ander kuipje.
• Sproei water op de potgrond.

• Leg tomatenzaden verdeeld op de potgrond.

• Bedek de zaden met een dunne laag potgrond.
• (Je kunt een plastic plaatje met tekst tussen potgrond en zijkant steken).

• Leg een passend dekseltje los op het kuipje. Of klik het vast.
• Er zijn smalle luchtopeningen tussen kuipje en deksel.
• Zo krijgen de zaden frisse lucht, maar de potgrond droogt niet uit.

.

• Zet het kuipje met dekseltje in huis bij 18 tot 20 gr C is. Ongeveer 7 dagen na het zaaien zijn de eerste tomatenplantjes boven de grond.
• Haal regelmatig het dekseltje even af om te zien hoe het kiemen gaat;
  • Als nodig water op de zaaigrond sproeien.
  • Zijn er geen plantjes boven de grond, leg (of klik) het dekseltje weer op.

• Zijn de eerste plantjes op, leg dan geen deksel op.
• (met het deksel te lang op het kuipje krijg je dunne lange tomatenplantjes).
• Zet het kuipje met plantjes op een lichte plaats bij ca 15 – 20 gr C.
• Je kunt het plastic plaatje met info omhoog zetten.

• Je kunt het kuipje met miniplantjes onder zo’n bakje zetten, binnenshuis voor het raam.
• Duw dit bakje niet te laag; zorg voor een smalle luchtopening eronder.

.

Als de tomatenplantjes ongeveer 2,5 cm groot zijn, haal dan het minikasje (champignonbakje) weg. Laat de plantjes voor een raam bij ongeveer 15 gr C verder groeien. Zo krijg je stevige tomatenplantjes.

Groeien de tomatenplantjes te warm en te donker dan worden ze dun en sprietig. Zet ze dan op een licht, koud plekje.

Laat de tomatenplantjes in het kuipje groeien tot ze 4 of meer blaadjes hebben. Dan zijn ze groot genoeg om te verspenen, zoals beschreven in hoofdstuk B)#.

A3) Zaai-tip 1: matje opleggen

Leg een passend stukje gootsteenmat op de zaaigrond. Laat in elk matgaatje een zaadje vallen, haal dan het matje weg. Zo liggen de zaadjes gelijk verdeeld.  Meer info over dit matje bij   tip 29   .

.

A4) Zaai-tip 2: schuifvalbakje

Je kunt de zaadjes met pincet (of tussen duim en wijsvinger) pakken en in matgaatjes laten vallen. Of gebruik zo’n handig schuifvalbakje ( tip 33)   ).

.

A5) Zaai-tip 3: verlaagd groot kuipje

In een groot kuipje kun je meer plantjes opkweken; 24 in plaats van 15.

• Handig: knip eerst de brede rand van het kuipje af.
• Dan past een dekseltje en een champignonbakje goed op elkaar, zie onder.

• Hier ligt een verlaagd kuipje op het oorspronkelijke deksel.
• Het deksel past goed (zie rood/witte pijl), en klemt niet. Het logt los erop.
• Er zijn luchtopeningen tussen deksel en kuipje.

Hieronder zijn foto’s van het gebruik van zo’n verlaagd groot kuipje;

Een champignonbakje past goed over een verlaagd kuipje.

.

Het deksel omhoog duwen:

Als de plantjes groter zijn kan het gebeuren dat ze het dekseltje omhoog duwen.

.

Kuipje wegen tijdens de groei:

Weeg af en toe het kuipje met potgrond en plantjes. Dan weet je of je te veel of te weinig water geeft;

Een 500 grams kuipje met “verse” (’n beetje vochtige) potgrond weegt ongeveer 150 gram.

In dit kuipje staan de tomatenplantjes in droge potgrond. Ik heb te weinig water gegeven tijdens de groei van de tomatenplantjes. De plantjes zien er zielig uit. 

(Deze tomatenplantjes zijn in potjes met compost geplant en kregen voldoende water. Enkele weken later zijn de plantjes groter en zien ze er weer goed uit).

.

A6) Zaai-tip 4: groot deksel, klein deksel

• Heb je geen passend dekseltje?
• Dan kun je een “te groot” of “te klein” dekseltje opleggen.
• Op de kop of recht of met het lipje er af geknipt.
• Er moet wel een luchtopening aanwezig zijn tussen deksel en kuipje.

.

A7) Zaai-tip 5: tomatenzaden ontkiemen zonder dekgrond (aanschouwelijk)

Tomatenzaadjes ontkiemen ook goed zonder dekgrond. Hieronder staat hoe dat kan, zeer aanschouwelijk en leerzaam. In ondiepe zaaikuiltjes (0,5 cm diep) drogen de zaadjes niet snel uit.

• Haal na een aantal dagen het dekseltje eraf (ga na of de zaadjes ontkiemen).
• Nog geen ontkiemende zaadjes, leg het deksel weer op het kuipje.
• Na 5 tot 10 dagen hebben de meeste zaadjes een klein worteltje

Hierna:

• Bedek de kiemende zaadjes met een laagje potgrond. Doe het deksel erop en laat verder kiemen bij ongeveer 20 C.

Of . . . . 

• Of zet een doorzichtig bakje op en laat de plantjes zonder dekgrond groter laten groeien.
• Zet het geheel op een koele lichte plek.

.

A8) Zaai-tip 6: twee zaadjes per zaaikuiltje

Je kunt in elk zaaikuiltje 2 tomatenzaadjes leggen, dus 48 zaadjes in 24 kuiltjes in een groot kuipje.

Niet alle zaadjes worden tomatenplantjes. Uit 48 zaadjes had ik hier 33 tomatenplantjes.

Haal vóór het verplanten de potgrondkluit met plantjes uit het kuipje. Dan kun je bij het verspenen de “dubbele” plantjes goed uit elkaar halen.

.

B)# Verspenen

Verspeen de tomatenplantjes als ze 4 of meer blaadjes hebben.

Gebruik compost of goede, voedselrijke potgrond als plantgrond. In slechte, voedselarme, (goedkope) potgrond groeien de plantjes slecht. Maak de plantgrond minder zuur door 1 deel tuinkalk door ongeveer 20 delen plantgrond te mengen.

Zet elk tomatenplantje diep (tot aan de onderste blaadjes) in de plantgrond in het potje. De plantjes wortelen diep en vallen niet om.

.

Zet een lang tomatenplantje “zigzag” in een bloempotje, zie onder;

Zo zet je een lang tomatenplantje diep in plantgrond.

Hetzelfde plantje na 10 dagen binnenshuis voor een raam.

.

Zet de potjes op ’n lichte, koele plaats (15-20 gr C). Bijvoorbeeld voor een slaapkamer-raam. De plantjes groeien snel en hebben veel water nodig, dus vaak gieten.

Mijn potjes met tomatenplantjes staan voor een schuin zolderraam, de kleinste plantjes achteraan, de grootste plantjes vooraan op de foto hierboven.

Tomaten groeien snel. Groeit de plant met een dunne, lange stengel, dan staat de plant te donker of te warm. Zet de plant dan op een lichter en  koeler plekje.

.

Bloempotjes met inzet gebruiken:

Gebruik voor elk plantje een bloempotje en een inzet. Zet de inzet in het bloempotje, vul het geheel met compost en plant het tomatenplantje in de compost. Info in  tip 30.

Het uithalen van de grote plant met wortelkluit gaat heel gemakkelijk.

.

C)# Tomatenplantjes uit de potjes halen en in een laag compost zetten

Dit zijn bloempotjes met tomatenplantjes die 15 tot 20 cm hoog zijn. Ze zijn nu groot genoeg om ze in een bak met een laag compost te planten.

Haal (als nodig) vóór het uithalen onkruidplantjes uit het bloempotje.

.

C1) Tomatenplantjes met wortelkluit uit de bloempotjes halen

• Uit bloempotjes met inzet:

• (Haal het infostripje uit de grond),
• Pak de inzet met plant uit het bloempotje,
• Pak de plant met wortelkluit uit de inzet.

Deze werkwijze is heel gemakkelijk.

.

• Uit bloempotjes zonder inzet:

• Doe tuinhandschoen aan,
• Pak het bloempotje met plant,
• Draai het bloempotje op de kop, plantstengel tussen 2 vingers,
• Sla met een schep op de potbodem; de wortelkluit komt los.
• Pak het potje van de wortelkluit af,
• Draai het tomatenplantje met wortelkluit weer om naar “normaal”.
• Het plantje kan nu verplant worden.

.

C2) In een bak met compostlaag planten

Zet de tomatenplanten in een bak in een laag compost. Je kunt tuinkalk door de compost mengen om die minder zuur te maken. Dat kan in een emmer (vóór het vullen van de bak) of in de bak na het vullen van de bak.

Tomatenplanten groeien veel beter in compost dan in potgrond. Compost bevat veel meer voeding dan potgrond.

De compostlaag is 5 tot 10 cm dik. Afstand tussen de planten is ongeveer 15 cm. Meteen na het planten water op de compostlaag sproeien.

.

C2a) In een lage bak of een wasmand.

Tomatenplantjes in een lage bak met compost geplant. Om groter te groeien.

Groot gegroeide tomatenplanten in een wasmand of lage bak met compost.

.

C2b) In een boodschappenkrat

Tomatenplanten, zojuist geplant in een boodschappenkrat met compost.

Groot gegroeide tomatenplanten, enkele planten zijn al in de tuingrond geplant.

.

Ik heb een diepe kas. Daar staan de bakken met tomatenplanten overdag in. ’s -nachts of bij erg koud weer staan de bakken in een schuur. Geef de plantjes veel water. Overtollig water stroomt door kieren of gaatjes uit de bakken.

Zet tomatenplanten niet in de volle zon, de planten krijgen er gele bladeren van.

Ik doe overdag een wit laken “schuin hellend” over mijn diepe kas doen om de zon te weren. Er is zo genoeg licht voor het groeien.

(bij niet gebruik, regen of laten drogen maak ik de voorste 2 elastieken los en maak die vast naast de achterste elastieken aan de 2 latten).

.

C2c) In een balkonbak onder een tunnelkas

Je kunt tomatenplanten in een balkonbak met compost planten en de balkonbak onder een tunnelkas zetten.

Zet tomatenplantjes in een balkonbak, tussenafstand ongeveer 10 cm.

Graaf de balkonbak in de tuingrond. Schuif tuinaarde tegen de zijkanten van de balkonbak aan; de balkonbak zit dan strak in de grond.

Zet een golfplaattunnel (zie tip 13) over de ingegraven balkonbak. Zet aan elk uiteinde een vlakke (plexiglas) eindplaat (tegen tocht). De planten kunnen doorgroeien tot ze ongeveer 20 cm groot zijn.

Je kunt onder ’n lange tunnel 2 balkonbakken zetten. b.v. tomaten en paprika’s.

Hang bij zonnig warm weer een stuk laken tegen de zijkant van de tunnelkas. Geef voldoende water. Zet ‘s-nachts en bij koud weer de balkonbakken binnen.

.

Na enkele weken raken de planten (bijna) het golfplaat.

Graaf de kuil voor de balkonbak (met tomatenplanten) ongeveer 10 cm dieper.

Zet de balkonbak met tomatenplanten in de dieper gemaakte kuil, schuif grond aan.

Zet de golfplaattunnel weer over de bakken met eindplaten tegen de tunnel.

Enkele weken later (begin mei) groeien de planten weer tegen het golfplaat.

Zet vanaf dan de balkonbak met tomatenplanten overdag buiten in de schaduw. Zet de bak ‘s-nachts en bij koud weer binnen (in een schuur).

.

C2d) In een balkonbak in een “klein kasje”

Je kunt tomatenplanten in een balkonbak met compost planten en de balkonbak in een “klein kasje” zetten. Dat gaat ook goed (in het schooltuintje);

Zet tomatenplantjes in een balkonbak in compost, tussenafstand ongeveer 10 cm.

Zet de balkonbakken (naast elkaar) op de tuingrond in (onder) een klein kasje. Het kasje is dicht bij koud weer en ‘s-nachts. Zet bij warm weer overdag het kasje ver open.

Of zet het kasje een klein stukje open en leg een stuk wit laken op het kasje tegen tegen teveel zonneschijn.

Als de planten in de balkonbak (bijna) tegen de (boven)klep van het kasje komen, dan kun je de balkonbak(ken) dieper in de tuingrond zetten;

• Haal het kasje weg en zet het ergens anders neer,
• Haal de balkonbak(ken) weg en zet die ergens anders neer,
• Graaf een kuil in de tuingrond waar de balkonbak(ken) in past (in passen),
• Zet de balkonbak(ken) met planten in de kuil,
• Zet het kasje weer over de balkonbak(ken) met planten.

Laat de planten in het kasje groter groeien.

Als de planten in een balkonbak (bijna) tegen de (boven)klep van het kasje komen, dan kun je die balkonbak weghalen. Hier de bak met tomatenplanten.

Haal de balkonbak(ken) uit de diepe kuil. Zet de balkonbak met hoge tomatenplanten op een schaduwrijk plekje op de tuingrond voor later uitplanten. Of haal de hoge tomatenplanten uit de bak en zet de planten in de tuingrond.

(Zet de balkonbak met kleine paprikaplanten weer in de diepe kuil. Schuif tuingrond tegen de balkonbak aan. Zet het kasje weer over de balkonbak).

(Laat de paprikaplanten in de balkonbak groter groeien).

.

D)# Vroeg of laat zaaien

Vroeg of laat gezaaide tomatenplanten. Vroeg gezaaide in de groene bak.

Als je erg vroeg (februari) tomaten zaait, kan het later te koud zijn in de (tunnel)kas. De planten groeien daar niet snel en/of de bladeren worden licht groen of geel. Je kunt daarom beter niet te vroeg zaaien.

Mijn ervaring: na enkele weken in de grond zijn de “gele” planten weer groen.

.

E)# Tomatenplanten in de tuingrond

Hieronder enkele “tomatenweetjes”;

Ras:

Je kunt “gewone” tomaten kweken of tomatenrassen die minder gevoelig zijn voor de plantenziekte Phytophthora. Zie voorwoord nieuw in deze tip.

.

Diep planten:

Je kunt de onderste bladeren verwijderen en de tomatenplant “erg diep” in de tuingrond zetten. Zo diep tot de onderste bloementros 10 tot 20 cm boven de grond is (anders komen de tomaten op de grond te liggen).

• Graaf een diepe verticale kuil. Zet de plant in de kuil en vul de kuil met compost gemengd met tuinkalk.

Of…..  zet de tomatenplant in een brede, minder diepe kuil:

Nodig: tomatenplant, compost, tuinkalk, bamboestok, gietrand (zie roodgele pijl). Info over de gietrand maken in tip 2,  nr 84.

• Graaf een brede, minder diepe kuil.

• Doe compost en tuinkalk in de kuil.

• Leg de wortelkluit van de tomatenplant in de kuil.

• Buig de stengel naar omhoog (tot de onderste bloemtros 10 – 20 cm boven de grond is).
• Doe nog wat compost en tuinkalk in de kuil.

• Schuif tuinaarde in de kuil.
• Zet de gietrand in de grond boven de wortelkluit (roodgele pijl).
• Giet vanaf nu in de gietrand; het water zakt naar de wortelkluit.
• Onder de grond groeien extra wortels aan de stengel van de tomatenplant.
• Zie ook deze   Engelse site  .

.

Steunen:

Tomatenplanten “kruipen over de grond”. Om ze rechtop te laten groeien: zet een stok naast de tomatenplant in de grond en maak de plant met touwtjes of strips aan de stok vast. Of laat de tomatenplant langs een touw omhoog groeien. Of langs zogenaamde ijzeren tomatenspiralen (geen ervaring).

.

Toppen:

Haal de top uit de plant vlak boven de 4e bloemtros. Alle zonne-energie gaat dan naar het groot groeien en rijpen van de tomaten in de 4 trossen. Dat geldt voor “gewone tomatenrassen”, zoals Moneymaker.

Bij het ras “Primabella” kun je de planten groter laten groeien en meer bloemtrossen aanhouden.

.

Bladeren weghalen:

Voor een goede en snelle rijping en tegen de plantenziekte Phytophthora kun je tijdens de tomatenkweek bladeren van de plant afbreken of afsnijden;

• In juli alle bladeren van de onderste helft van de stengel.
• In augustus veel bladeren van de bovenste helft van de stengel.
• In september alle overgebleven bladeren van de stengel.

Knip ook bladeren met bruine vlekjes af, of knip de bruine stukken eraf.

.

Afdak:

Je kunt tomatenplanten onder een afdak laten groeien. Dan is er minder last van de plantenziekte Phytophthora. Zie ook     mooie moestuin   en   moestuintips    .

In tip    7) Afdak voor paprika’s of tomaten   staan afdaken beschreven.

.

Water geven:

Geef voldoende water bij de voet van de plant, niet op de bladeren. Als de bladeren lang nat blijven is er grote kans op de plantenziekte Phytophthora. Je kunt gietranden (lage bodemloze plastic bloempotten) om de planten zetten en daarin water gieten.

.

Laatste tomaten oogsten:

Haal in september/oktober alle tomaten van de planten en haal de planten uit de grond. Laat de groene, gele en oranje tomaten narijpen. Zie tip 15.

.

F)# Onder een afdak of in de open lucht

In een grote volkstuin kan de plantenziekte Phytophtora de tomatenplanten aantasten. Tomatenplanten krijgen deze ziekte als de bladeren vaak en lange tijd nat zijn van gietwater, regenwater of condensdruppels.

Je kunt tomatenplanten onder een afdak zetten. Info over tomatenplanten en afdaken in tip    7) Afdak voor paprika’s of tomaten    .

F1) Onder een afdak

Je kunt tomatenplanten onder een afdak langs touwen omhoog laten groeien.

.

F1a) Een afdak met dichte zijkanten

Een goed afdak in een volkstuin;

Tomatenafdak in mijn volkstuin. Aan 3 of 4 zijkanten kan plastic folie worden bevestigd. Met luchtgaten boven en onder. Dit folie houdt slagregen (///) tegen.

Bij droog weer is het zijkantfolie naar beneden gevouwen of weggehaald.

Enkel cm onder het golfplaat is plastic folie om dauwdruppels op te vangen.

.

F1b) Een afdak met open zijkanten

In een besloten (achter)tuin is een afdak boven de planten voldoende. De zijkanten zijn open. Hieronder info over tomatenplanten in mijn achtertuin.

Tomatenplanten onder een gebogen of vlak afdak, met open zijkant.

Bij slagregen worden vruchten en bladeren onderaan nat en met modder bespetterd. Dit geeft zelden bruine vlekken of rotte tomaten.

Als je wil kun je een laagje stro op de grond leggen. Tegen modder spetteren.

Onder zo’n afdak vallen condensdruppels van het dak op de bovenste bladeren.

Deze druppels geven bruine punten of vlekken op de bladeren. Snijd de bruine stukken blad af. De stengels en tomaten worden meestal niet bruin.

Info over tomatenafdaken in tip    7) Afdak voor paprika’s of tomaten    .

.

F2) In de open lucht

F2a) In een volkstuin

Tomatenplanten van het ras Primabella hebben weinig last van de plantziekte Phytophtora. Die planten kunnen gewoon in een volkstuin geplant worden, in de open lucht. Je kunt de planten indraaien in touw dat aan een horizontale bovenlat (b.v. houten steel) hangt. Verwijder tijdens de groei van onder af de bladeren van de stengels.

Je kunt tot in oktober gezonde tomaten Primabella oogsten in je (volks)tuin.

.

Proefje:

Op deze foto’s zie je tomaten Primabella in mijn volkstuin op 1 november.

Op 3 november zijn alle tomaten geoogst. Ze liggen vanaf dan in een lage bak, buiten op tafel onder een afdak. Temp 10 tot 15 C.

Na 10 dagen bewaar zijn veel tomaten aangetast en/of hebben schimmel.

De goede rode en groene tomaten zijn in een kartonnen doos gelegd, met een krant op en in huis na-gerijpt.

De na-gerijpte tomaten op 23 november.

.

Geleerd:

Als je tomaten pas in november plukt, dan gaan veel tomaten rotten en/of schimmelen. Dat komt door het koude natte weer en door de plantziekte Phytophthora.

Pluk de laatste tomaten half oktober, dat is beter.

.

Bladeren weghalen tijdens de groei:

Als je bij het ras Primabella geen bladeren weghaalt tijdens de groei is er vanaf begin oktober een grote kans op Phytophtora aantasting. Zie hieronder;

Primabella tomatenplanten van een volkstuincollega op 17 oktober. Bij deze planten zijn geen of maar weinig bladeren verwijderd. Er zijn veel bruine vlekken en bruine bladeren door Phytophtora. De tomaten zijn nu nog niet aangetast.

.

Planten over de grond laten groeien:

Je kunt Primabella tomatenplanten over de tuingrond laten kruipen, zoals hierboven bij een andere volkstuincollega. Bladeren verwijderen is hier moeilijk te doen.

En er zijn meer rotte of aangetaste tomaten, zoals op deze foto van 8 oktober.

.

F2b) In een achtertuin

In een besloten (achter)tuin kun je “gewone” tomatenplanten in de open lucht laten groeien, dus zonder afdak erboven.

Steek een stok in de grond en maak de plant met stripjes of touwtjes vast.

Druk een gietrand (lage bodemloze plastic bloempot) een paar cm in de grond.

Sommige bladeren krijgen bruine vlekken door condenswater en regenwater. Breek of snijd die bladeren af. Of knip de bruine stukken van de bladeren af.

Bij veel regen kunnen (de bovenste) tomaten kleine barsten krijgen.

Eind september; Moneymaker planten met grote vruchten en alle bladeren eraf.

.

In een warme droge zomer kunnen bij enkele planten rijpe tomaten aan de plant gerimpeld zijn. Ik denk dat de wortels van de tomatenplant in droge grond staat en/of te weinig water heeft gehad.

Hulp: Ik denk dat deze kwaal minder optreedt als je de tomatenplanten regelmatig (b.v. elke 2 dagen) water geeft. Over water geven zie ook    deze site   . .

.

F2a) Goede tomatenteelt in de open lucht (weinig bladeren)

Moneymaker planten in de achtertuin eind september. Alle bladeren zijn verwijderd. Veel gave goede tomaten zijn al geoogst. Er hangt nog veel aan.

Tomatenplanten in de achtertuin half augustus. Alle bladeren zijn weggehaald. Er hangen nog veel goede gave tomaten aan, maar ook een stel slechte tomaten door de natte koude zomer in dit jaar (Phytophtora).

.

F2b) Slechte tomatenteelt in de open lucht (veel bladeren)

Datum 1 oktober. Tomatenplanten met grijze bladeren. De tomaten zijn goed.

Datum 3 oktober (2 dagen en 2 koude nachten later). Bruine zwarte stengels en veel tomaten met bruine vlekken. Tomaten zijn vandaag afgeplukt.

Na drie dagen bewaar zijn de tomaten verder gerot en beschimmeld.

Geleerd: Oogst alle tomaten, ook de groene en gele, uiterlijk eind september. En nog beter, breek bladeren af in de zomer.

.

F2c) Tomatenplanten in een grote emmer of in een speciekuip.

Je kun tomatenplanten in een laag compost in een speciekuip zetten. De bamboe stokken zitten vast met nylon koord. Meer hierover in tip 2,  nr 55.

Of zet tomatenplanten in een grote emmer met compost.

De bamboestokken zitten met bindstripjes vast in de “ogen” van het hengsel.

Verwijder bladeren en/of zet de emmer of kuip onder een afdak bij regenweer. Dit voorkomt aantasting door Phytophthora.

.

F3) Doorgesneden tomatenstengel, wit of bruin

Doorgesneden tomatenstengel. De binnenkant van de stengel is wit (foto boven) of heeft een bruine ring (onderste foto). Betekent een bruine ring dat de plant Phytophtora heeft?