31) Een “kolenhok” om koolplanten te beschermen tegen het Koolwitje

In deze tip:

• Inleiding
• Z)# Mineergaas kolenhok
• A)# Klein kolenhok
• B)# Groot kolenhok

Inleiding

Tijdens warm zonnig weer leggen vrouwtjesvlinders (Koolwitjes) eitjes aan de onderzijde van de bladeren van koolplanten. Uit de eitjes komen rupsen die zich dik eten aan koolbladeren, aan bloemkool of aan broccoli.

Je moet dan tijdens het eten bereiden goed opletten en alle rupsen weghalen,  anders heb je een onprettige verrassing op je bord.

Controleer elke dag de onderkant van de koolbladeren op eitjes en rupsen.

Hoe de eitjes en rupsen zich ontwikkelen vind je    hier   (Tuinadvies) en hier  (Tuinclub.be).

Ik vind het veel handiger om de koolplanten in een vlinderdichte ruimte te laten groeien, een zogenaamd “kolenhok”.

.

.

Z)# Mineergaas kolenhok

Je kunt een frame met fijnmazig gaas over de koolplanten zetten. Dit hok houdt alle koolbeestjes tegen; vlinders, koolvliegen, koolgalmuggen.

In tip 4), hoofdstuk B)# prei  staat dit bouwwerk beschreven. Het staat van maart tot augustus over koolplanten en wortelen en van begin september tot begin december over winterpreien tegen de preimineervlieg.

Dit hok is heel handig. Het hok staat los op de grond en kan gemakkelijk opgetild en verplaatst worden. 

.

.

A)# Klein kolenhok.

Voor een schooltuintje in mijn woonplaats heb ik een klein kolenhok gemaakt. Grondafmeting is 100 bij 130 cm. Hoogte is 70 cm. Ook dit hok staat op de tuingrond en kan gemakkelijk verplaatst worden.

Dit kolenhok beschermt alleen maar tegen het Koolwitje (vlinder).

Bij 4 stukken gaas zijn telkens 4 bamboe stokken met bindstripjes (tie-wraps) of stukjes ijzerdraad nabij de rand vastgemaakt. Die 4 delen vormen de zijwanden. Deze zijwanden zijn met bindstripjes of “groene stengelstripjes” aan elkaar gemaakt om een “bak” te vormen. Daarna is van gaas en bamboestokken het “deksel” gemaakt.

Hieronder foto’s en een korte beschrijving.

A1) Idee:

Het idee voor het kleine kolenhok komt van deze ren voor onze cavia. Gemaakt van fijnmazig stevig gaas en dik ijzerdraad.

Je kunt een kolenhok maken met ongeveer dezelfde constructie. Zie hieronder.

.

A2) Nodig:

Bamboestokken, metalen gaas (12,7 mm maaswijdte), bindstripjes.

Metaalgaas met draaddikte 1 millimeter is erg stug en best wel duur. Ik gebruik “dunner” metaalgaas, 0,65 millimeter draaddikte. Voor stevigheid maak ik bamboestokken vast aan het gaas. Dat kan met bindstripjes of dun ijzerdraad.

Dundradig gaas, 0,65 mm draaddikte, 5 meter lang, 1 meter hoog kost 22 euro.

.

A3) Opbouw

Tip: Gebruik werkhandschoenen om het gaas af te rollen en te verwerken.

• Verwijder het dunne ijzerdraad van de rol. Daarna kun je het gaas afrollen.

• Dit gaas is 5,05 meter lang. Aan dit uiteinde is het gaas “netjes” afgeknipt; er zijn geen korte ijzerdraadjes.

• Aan de andere kant zijn wel korte scherpe ijzerdraadjes.

• Bij dit soort gaas zijn ijzeren draden op elkaar gelast. Daarna is het gaas bedekt met een laagje zink.

• Je kunt de stukken gaas gemakkelijk op maat knippen met een scherp nagelklippertje.
• Knip telkens vlak naast een “volgende draad’, zo ontstaat een lange draad met korte draadstukjes eraan vast ontstaat, zie de foto hierboven.

• Vijl hierna met een (half-)ronde vijl de scherpe afgeknipte eindjes glad. Dat gaat handig als je het gaas op de rand van een plank legt tijdens vijlen.

• Knip 5 stukken van 70 x 100 cm van de rol af, samen 350 cm van de rol.
• Gebruik een vijl om scherpe eindjes glad te maken.
• Op deze foto liggen de 5 stukken gaas helemaal links.

Hierna heb je nog 150 x 100 cm van de rol over. Op deze foto rechts te zien.

.

Bamboestokken vastmaken aan 2 stukken gaas van 70 x 100 cm;

• Leg een stuk gaas van 70 bij 100 cm op de grond of op de vloer.
• Gebruik 4 rechte bamboestokken, elke stok is 10 cm korter dan het gaas.
• Maak 1 stok vast tussen de 2e en 3e maas (gerekend van de buitenzijde).
• Gebruik bindstripjes of stukjes dun ijzerdraad om de stok vast te maken.
• Doe elk strip of ijzerdraad schuin (/ of \) door 2 gaten van het gaas.
• Tussen twee tie-wraps of ijzerdraadjes is ongeveer 12 cm.
• Maak 4 bamboestokken aan het gaas vast.

Maak 2 stukken gaas van 70×100 cm met bamboestokken.

.

Mijn ervaring: na enkele jaren gebruik breken de bindstripjes gemakkelijk. Je kunt dus beter ijzerdraad gebruiken om de stokken vast te maken.

.

Je kunt de 2 andere zijkanten groter maken, ongeveer 70 x 130 cm. Als volgt:

• Gebruik 1 stuk gaas van 70 x 100 cm (van de linker stapel)
• Knip uit dit stuk 2 smalle stukken van 70 x 30 cm.
• (het overblijvende stuk (70 x 40 cm) wordt later gebruikt voor het deksel).

• Leg een stuk van 70 x 100 cm naast een stuk van 70 x 30 cm.
• Maak elk stuk van 70 x 30 cm vast aan een stuk van 70 x 100 cm met tie-wraps (of, nog beter, met dun ijzerdraad).
• Zo heb je een stuk gaas van 70 x 130 cm gemaakt.
• Doe hetzelfde om het 2e stuk gaas van 70 x 130 cm te maken.

.

Mijn ervaring: Bindstripjes breken gemakkelijker dan ijzerdraad. Je kunt dus beter ijzerdraad gebruiken en dat door veel mazen rijgen om de stukken gaas aan elkaar te maken.

• Maak 4 bamboestokken vast aan het stuk gaas van 70 x 130 cm. Gebruik dezelfde werkwijze als hierboven beschreven (bij het andere stuk gaas).
• ((op deze foto zie je het stuk gaas van 70 x 100 cm)).

Maak 2 stukken gaas van 70×130 cm met bamboestokken.

.

Nu heb je 4 zijkanten: twee van 70 x 100 cm en twee van 70 x 130 cm.

.

Maak de 4 zijkanten aan elkaar vast met zulke plastic stripjes.

• Steek elke strip door een maas in de 2e rij gerekend vanaf het eind. Zo is er minder kans dat de strip het gaas lostrekt of kapot trekt.

Mijn ervaring: In mijn eerste uitvoering heb ik bindstrips (tie-wraps) gebruikt om de zijkanten aan elkaar vast te maken. Zie de foto’s hieronder. De bindstrips gaan na enkele jaren kapot.

Groene plastic stripjes zijn veel steviger. Je kunt ze vastmaken en loshalen. Na het loshalen van de clips heb je 4 aparte zijkanten die je gemakkelijk kunt vervoeren of opslaan.

Verder:

• Op deze foto’s zijn de zijwanden aan elkaar gemaakt met tie-wraps.
• Voor opslag kun je het hok uit elkaar halen door die tie-wraps door te knippen.

• Of vouw het hok zo op. Afmeting 70 x 230 cm. Best wel groot.

• Maak het deksel van het stuk gaas dat over is, bamboestokken en bindstripjes of dun ijzerdraad.
• Het deksel heeft vier stokken rondom en twee stokken meer naar het midden toe.
• Door die 2 extra stokken zakt het gaas in het midden niet ver in. En de stokken zijn handig bij het oppakken van het deksel.
• Met resten en randen gaas is het deksel ongeveer 5 cm langer en breder dan het hok gemaakt.
• Het deksel heeft 4 gebogen zijkanten en 4 gebogen hoeken.
• Het deksel past ruim over de zijkanten om de vlinders tegen te houden.

Aan 2 zijkanten zijn de randen van het deksel omgevouwen.

Aan de 2 andere zijkanten is het deksel met stroken gaas breder gemaakt. Die stroken zijn vastgemaakt met tie-wraps (kan ook met ijzerdraad). Ook hier is de rand omgevouwen.

Je kunt het deksel zo vastmaken:

Je kunt het deksel aan de zijkant vastmaken met elastisch koord met haken. Doe dit bij alle 4 hoeken van het kolenhok. Zo kunnen er geen vlinders door openingen onder het deksel in het hok komen.

.

.

B)# Groot kolenhok

Onderstaand groot kolenhok stond meer dan 10 jaar in mijn volkstuin. Er passen veel koolplanten onder. Dit kolenhok beschermt alleen maar tegen het Koolwitje (vlinder).

Afmetingen van het kolenhok: lengte 260 cm, breedte 170 cm, hoogte 60 cm.

In het hok passen gemakkelijk 15 koolplanten; 5 rijen van 3 koolplanten. En zoals je op de “brede” foto ziet, kun je buiten het hok koolplanten zetten die niet zo rupsgevoelig zijn. Zoals witte kool of spruitkool.

.

Dit kolenhok moet telkens opgebouwd worden; buizen in de grond zetten, raamwerk opleggen, gaas rondom zetten, gaas vastzetten met nylonkoord, net in het dekselraamwerk vastmaken, deksel opleggen. Best wel veel werk.

 

Hieronder volgt een beschrijving.

B1) Nodig

Het kolenhok heeft de volgende onderdelen:

1. Een zijkant van metalen gaas, vierkante mazen 12,7 mm, gaashoogte 63 cm.
2. In elke hoek is een buis in de grond. Het stuk boven de grond steunt het gaas.
3. Bovenop een raamwerk van houten latten. Dit raamwerk heeft in elke hoek een pen die in de buis past. Dit geeft stevigheid aan het bouwwerk.
4. Met nylon koord is het gaas aan het raamwerk vastgemaakt. Hierdoor sluit het gaas vlinderdicht aan het raamwerk.
5. Een houten raamwerk met fijnmazig plastic net als deksel. De klep kan aan beide lange zijden opengezet worden. Een steunlat houdt de klep open. De klep kan van het hok gehaald worden.

.

B2) Onderdelen

Hieronder worden de 5 onderdelen beschreven. Er staat ook bij hoe de onderdelen gemaakt, verwerkt of aangepast zijn.

1.  Buizen

De buizen die ik gebruik zijn aluminium buizen waar voorheen rolgordijnen op gerold waren. Deze buizen zijn 4 cm dik en 130 cm lang.

Je kunt op het internet soortgelijke buizen zoeken. Zie bijvoorbeeld op   deze site  . Bij Praxis is een (wat duurder) aluminium buizensysteem te koop 27 mm doorsnede, zie hier   . Of gebruik dikwandig pvc-buis.

.

2.   Metalen gaas

Ik kreeg dit gaas van een volkstuincollega. Het gaas  lijkt op het gaas voor het kleine kolenhok (draaddikte 0,65 mm, maas 12,7 mm vierkant). Het gaas is ongeveer 60 cm breed en 8,60 m lang. De uiteinden zijn aan elkaar gemaakt met ijzerdraad. Het past om een veld van 260 bij 170 cm.

Als de 4 buizen in de grond zijn gezet wordt het gaas om de buizen gespannen.

.

3.  Raamwerk

Het raamwerk. Ruwe (ongeschaafde) latten hout van 22 x 50 mm doorsnede zijn op maat gezaagd.

Schroef in elke hoek is een plastic verbindingsplaat en 1 lange pen in de latten.

.

Zaag de verbindingsplaten met een ijzerzaag uit een plastic broodplank van 8 mm dik.

Boor 4 gaten in het verbindingsplaat om later het nylon koord erdoor te leiden.

Zaag bij elke hoek van 1 lat een stukje af. Hierdoor is er een ruimte tussen de latten waardoor regenwater kan wegstromen.

In plaats van plastic verbindingsplaten kun je ijzeren hoeken gebruiken om de latten aan elkaar te maken. Maar ijzeren hoeken gaan niet zo lang mee als de plastic platen. En een raamwerk met ijzeren hoeken is minder vormvast.

Voor elke lange pen heb je een lange houtschroef, een metalen ring (revet) en een stuk tuinslang nodig.

De houtschroef met ring en slang wordt door een gat in de verbindingsplaat in de lat geschroefd.

Verwijder tijdelijk in elke hoek de houtschroef naast de lange pen (deze houtschroef zit in een andere lat dan de pen, zie de roodgele pijl).

Vouw het raamwerk op om het te vervoeren.

Daarna weer openvouwen en 4 schroeven indraaien.

.

4.  Koord

Stukken nylon koord voor het vastmaken van gaas aan het raamwerk.

.

5.  Klep

De klep is gemaakt van houten latten, ruw vuren, ca 22 x 30 mm doorsnede.

De latten zijn ook met plastic verbindingsplaten aan elkaar gemaakt.

Aan de binnenkant van elke lat is is een rij spijkers in het hout geslagen om daar fijnmazig net aan vast te haken. Afstand tussen 2 spijkers is ongeveer 8 cm.

De spijkers zijn (een beetje) schuin in het hout geslagen zodat het net niet van de spijkers floept.

Zo schuin: de spijkerkop is dichter bij de plastic verbindingsplaat dan waar de spijker in het hout zit. Alle spijkers staan in dezelfde richting schuin.

Als je bij elke hoek 1 schroef (de juiste schroef)  uitdraait, dan kun je de klep in elkaar vouwen. Zo kun je de klep handig (per fiets) vervoeren.

.

6. Fijnmazig net op de klep.

Onderstaand merk net (Plena, donkergroen) is heeft kleine mazen en houdt de vlinders buiten het hok.

Op het plaatje staat niet hoe groot de mazen zijn. Alleen de tekst “Fijnmazig”.

.

Hieronder een ander net, merk Nortene, te koop bij o.a. Intratuin.

Op het plaatje staat linksboven “6 x 6 mm”. Zijn de mazen echt zo klein ?

Hieronder worden beide netten met elkaar vergeleken;

De gaten in het linker net zijn ongeveer 1,5 tot 2 cm en daardoor niet geschikt als bescherming tegen Koolwitjes. Die piepen er gewoon doorheen.

De mazen in het rechter net zijn kleiner dan 1 cm en daarom goed bruikbaar.

Geleerd: Als je een net koopt moet je nagaan wat de werkelijke maaswijdte is. De tekst op het plaatje kan afwijken, of zelfs helemaal niet kloppen.

.

B3) Het kolenhok in elkaar zetten (neerzetten)

Hieronder staat beschreven hoe je het kolenhok in de tuin opbouwt. Hierbij is het gaas rondom

• Leg het raamwerk op de tuingrond met de lange pennen naar boven.
• Draai de schroeven (plastic verbindingsplaten – latten) een stukje los.

De volgende stap is om het raamwerk weer “haaks” te maken, dat wil zeggen met rechte hoeken.

• Span een touwtje van één hoek…..

• …… naar de overliggende hoek.
• Leg daar een knoopje in het touw of houd het eind tussen duim en wijsvinger geklemd.
• Meet op dezelfde wijze de afstand tussen de 2 andere overliggende hoeken.
  • Is deze afstand langer of korter, dan is het raamwerk niet haaks. Verander de vorm van het raamwerk tot beide afstanden ongeveer gelijk zijn.
• Schroef dan alle schroeven goed vast.

• Draai het raamwerk voorzichtig om.
• Leg het met de lange pennen naar onder op de grond in de tuin, op de plaats waar het kolenhok gebouwd moet worden.

• Druk bij elke hoek de pen in de grond. Haal daarna het raamwerk weg.
• Bij de 4 smalle ronde gaten in de tuingrond moeten de buizen in de grond.

• Sla in elk gat een holle buis in de grond. Diameter van deze buis is ca 4 cm.
• Sla met een houten hamer op de buis. Of sla met een ijzeren hamer op een blokje hout bovenop de buis. Zo beschadigt de buis niet.
• Haal daarna de buis uit de grond en tik de grond uit de buis.

• Leg het raamwerk weer op de grond en ga na of alle 4 pennen in de 4 gaten passen. Haal daarna het raamwerk weer weg.

• Zet in elk gat een metalen buis.
• Sla elke metalen buis in de grond totdat die ongeveer 65 cm boven de grond uitsteekt. Dat is ongeveer de hoogte van het gaas.
• Sla met een houten hamer op de buis. Of sla met een ijzeren hamer op een blokje hout bovenop de buis. Zo beschadigt de buis niet.

• Leg het raamwerk op de metalen buizen;
  • leg eerst 1 lat met 2 plastic verbindingsstukken op 2 buizen, til dan de andere lat en schuif het raamwerk.
• Doe dan in elke hoek van het raamwerk een lange pen in de bijbehorende buis. Als nodig kun je elke buis een stukje opzij buigen.
• Laat het raamwerk op de buizen liggen.

Haal het raamwerk weer van de buizen af. Laat de buizen in de grond staan.

• Spit of bewerk de grond rondom de buizen.
• Leg enkele stap-planken op de gespitte grond. Dan wordt de gespitte grond bij de volgende acties niet ingedrukt en vast getrapt.
• Maak een gootje in de gespitte grond tussen de 4 buizen. Zo kan het gaas later enkele cm in de grond “ingegraven” worden.

• Doe het gaas om 3 buizen.
• Op deze foto is het gaas om alle buizen behalve linksachter.

• Wiebel de buis linksachter rond in de grond. Zo ontstaat er een groter gat in de grond.
• Haal de buis linksachter uit de grond.

• Zet de buis linksachter aan de binnenkant van het gaas.
• Druk met deze buis het gaas linksachter naar buiten totdat de buis weer boven het buisgat is.
• Zet deze buis weer in het buisgat.

Het gaas is nu rondom de 4 buizen gespannen.

• Druk het gaas rondom in het gootje tussen de buizen.

• Leg het raamwerk met de verbindingsstukken op de 4 buizen. De pennen zijn nog naast de buizen.

• Steek bij elke hoek de pen in een buis.

• Als het raamwerk hoger is dan de bovenzijde van het gaas;
  • Tik met een houten hamer (of met een ijzeren hamer op een blokje hout) op de bovenzijde van de lat. Tik de buis de grond in tot de juiste diepte.
• Schuif hierna grond in het voortje om het gaas vast te zetten in de grond.

• Wikkel nylon koord door bovenste mazen van het gaas en over de latten. Dit is om om het gaas goed aan te laten sluiten op de latten van het raamwerk.

.

Opmerking: grond bewerken na het opbouwen.

Op bovenstaande foto’s en beschrijvingen wordt het gaas rondom en het geraamte “geplaatst” nadat de grond bewerkt (gespit) is.

Maar je kunt ook de grond bewerken als het gaas en geraamte er al staan.

.

De klep opleggen

• Leg de klep (zonder net) op het raamwerk. Doe je dit alleen, leg de klep dan eerst “scheef” op het raamwerk.
• Leg daarna de klep in/op het raamwerk.
• De hoeken van de klep liggen op de verbindingsplaten van het geraamte.

• Draai in elke lange lat 2 duimschroeven, elk ongeveer 40 cm vanaf de hoek. Op deze foto zie je 1 duimschroef in de lat.
• Als de klep niet goed in de hoeken past (of klemt):
  • Draai de latten van de klep bij de verbindingsplaat los.
  • Schuif de latten van de klep een stukje op en schroef ze weer vast aan de verbindingsplaat.

• Schroef 2 latten schuin op de klep.
• Als de klep “midden bij de lat” klemt kun je de schuine latten “iets verder” vast te schroeven. Dus een lat van de klep naar binnen duwen en dan de schuine lat erop schroeven.
• De klep (zonder net) past hierna ruim in het geraamte zonder klemmen.

.

Het net opspannen

• Leg de klep van het hok op 3 bloempotten in een leeg stuk van de tuin. met de schuine latten boven.
•  
• Leg het net op en maak het vast (aan de spijkers) volgens onderstaande foto’s;

• Knip telkens een stuk van het net af en maak het net vast aan de spijkertjes.
• Ga na of het net achter alle spijkertjes zit.

• Leg de klep met net op het kolenhok.
• Je kunt de “steunlat” op de klep leggen.

Hier zie je het kolenhok aan 1 kant geopend. De klep rust op de steunlat.

Op deze foto zie je dat de steunlat een v-vormig eind heeft waar de klep op rust.