4) Plantenziekten en plagen

In deze tip:

• Z)# Aardbeien
• A)# Uien.
• B)# Prei.
• C)# Aardappel.
• D)# Bloemkool.
• E)# Tomaten.
• F)# Witlof.
• G)# Wortelen

Hier vind je een beschrijving van plantenziekten en plagen die ik in mijn tuin zag. Met foto’s en wat er aan te doen (gevonden op internet of zelf geprobeerd).

Er is veel info over de “prei-mineervlieg”, een echte lastpak in de groentetuin.

.

Z)# Aardbeien

Merels houden ook van lekkere, zoete aardbeien. In    tip 23)   staat hoe je tunnels van gaas over de aardbeiplanten kunt zetten.

.

In (rijpe) aardbeien kunnen “putjes” zijn.

Die putjes kunnen door naaktslakken zijn gemaakt. Overdag kan er een slakje in de aardbei zitten.

Bij 1 pluk (op 1 dag) kun je meer aardbeien met putjes oogsten.

.

Hulp:

Je kunt met bamboehekjes “de aardbeien van de grond tillen”. Dan kunnen de slakken niet meer bij de aardbeien (slakken schuiven niet over dunne bamboestokjes of over prikkers).

Zo maak je die hekjes.

Nodig: 2 dunne bamboestokjes, 15 tot 20 cm lang, 1 bamboe satéprikker.

Buig beide uiteinden van de satéprikker (een stukje) om. Dankzij de bamboevezels krijgt de prikker 2 omgebogen eindjes en breekt niet.

• Steek de bamboestokjes in de tuingrond naast een tros aardbeien.
• doe de satéprikker onder het trosje aardbeien,
• til de prikker en het trosje aardbeien op
• steek beide gebogen uiteinden van de prikker in de bamboestokjes.

Nu raken de aardbeien de grond niet meer.

.

.

A)# Uien

In juni kunnen een aantal uienplanten “ziek” zijn.  Zie foto’s hieronder.

A1) Uienvlieg

Uienbladeren zijn verkleurd naar geelbruin en de bladeren gaan hangen.

In de uienbol zijn maden van de uienvlieg. De uienplant gaat dood.

.

A2) Uien-mineervlieg

Bladeren van uienplanten krullen. De bladeren blijven groen.

In de bol zijn vreetgroeven en maden en/of bruine “poppen”.

De uienplanten blijven in leven en groeien uit tot uien met een afwijkende vorm.

.

A3) Hulp tegen uienvlieg en/of uien-mineervlieg

• Koop meer plantuien dan nodig (voor reserve).
• Plant weinig uitjes in maart/april, dan zijn er veel ui- en mineervliegen;
  • In maart en april komen veel vliegen uit de “poppen” en leggen eitjes op de planten. Info op deze Engels-talige sites;    hier    en    daar
  • Maar….. leg je dan een laagje hooi tussen en rondom de uienplantjes op de tuingrond, dan is er veel minder aantasting door die vliegen. Zie bij A5).
• Plant de meeste pootuitjes rond eind april, begin mei. Vanaf mei zijn er geen uien(mineer)vliegen meer in de lucht. Je kunt dan ook hooi rond de plantjes leggen; de grond droogt niet snel uit en de planten groeien daardoor beter.
• Oogst de uien van juli tot begin september. Niet later. De bladeren zijn dan geel en/of vallen om en de uien worden daardoor niet dikker.

.

A4) Helpt het?

Hier zie je een rijtje plantuitjes die in begin april zijn gepoot. Veel uienplanten zijn aangetast door mineervlieg en/of uienvlieg (omgevallen of gele bladeren).

Deze plantuitjes zijn op 15 mei gepoot. Alle uienplanten zien er gezond uit. Eind augustus zijn deze uien ongeveer net zo groot als uien die in april waren gepoot.

Dus: uitjes poten in mei geeft weinig aantasting en in augustus een goede oogst.

.

A5) Een laag hooi rondom de uienplantjes:

Als je in maart/april pootuitjes plant, leg dan een laagje hooi of afgemaaid gras rondom en tussen de kleine uienplantjes. De grond droogt niet snel uit, de uien groeien daarom sneller en er is minder aantasting door de uien(mineer)vlieg. Ik denk dat uienvliegen en mineervliegen de uien niet ruiken door de geur van droog of nat hooi.

Voorstel: Leg altijd hooi tussen en rondom pootuitjes. Je kunt hooi neerleggen meteen na het poten of als de uienplantjes al enkele cm hoog zijn.

.

A6) Proef: plantdatum en hooi rondom.

A6a) Proef

Om uit te zoeken wanneer de uienvliegen of mineervliegen hun eitjes op de uienplanten leggen is de volgende proef gedaan:

• Plant op 20 maart één pootuitje in een voortje. Plant daarna elke volgende dag 1 nieuw pootuitje in het voortje.
• Op 1 mei is het 43e uitje in die rij geplant, de rij is vol.
• Vanaf begin april is een dun laagje droog hooi rondom en tussen de opgekomen uienplantjes gelegd.

.

• Herhaal de proef een jaar later met 3 rijen pootuitjes. Leg in 2 rijen hooi rondom en tussen de uienplanten, in de andere rij afgemaaid gras of stro.

.

A6b) Uitkomst en geleerd

• Bij alle uien is geen (of weinig) aantasting door de mineer- of uienvlieg.
• Enkele uien hebben iets krullend blad, de uien ervan zien er normaal uit.
• Oogst; 38 uien van 43 pootuitjes (en 115 van 129 pootuitjes). Veel grote uien.
• Met hooi of stro op droogt de grond niet snel uit en groeien de uien beter.
• Hooi op de grond helpt goed tegen de vliegen, ook in maart en april.
• Hooi geeft meer en grotere uien dan stro of afgemaaid gras.
• De uien die geplant zijn ná 25 april hadden helemaal geen aantasting van de vliegen, geen krulbladeren, geen beestjes.

Meer info hierover in hoofdstuk E)# van tip 5) Plantuitjes planten in een voortje.

.

A7) Bruingrijze punten aan de bladeren van de uienplanten

Het kan gebeuren dat (vanaf begin juli) de punten van de bladeren bruin-grijze punten hebben.

Je kunt dan de uien met grijsbruine bladpunten oogsten. Dat levert weinig kilo’s kleine uien op.

.

Maar je kunt beter de uienplanten in je tuin laten staan. De planten groeien gewoon verder en worden grote gezonde uien.

Drie weken later zien de uienplanten er zo uit; het loof is verder opgedroogd en afgestorven. Je kunt de uien nu oogsten……

….. en hier zijn enkele geoogste uien. Gewoon goede uien.

.

.

B)# Prei

B1) Gekrulde bladeren

In juni hebben enkele preiplantjes gekrulde bladeren. Lijkt op aantasting door de mineervlieg. Dezelfde soort afwijking in de bladeren als bij de uien.

Er zijn geen maden of poppen te vinden. Een beestje heeft een groef in het blad gevreten. Dat is aangegeven tussen de 2 pijltjes.

.

Hulp tegen gekrulde bladeren:

• Zaai meer prei zodat je meer plantpreien krijgt en enkele kunt weggooien.
• Kweek prei in de tuin onder een golfplaattunnel met plexiglas eindplaten;
  • Zet stoeptegels schuin tegen de eindplaten (om de tunnel mineervlieg-dicht te maken).
  • Maak de tunnel alleen bij winderig weer even open om water te sproeien, te planten of te wieden.

• Als het te warm is, doe dan een stuk wit laken aan de zonnige kant van de tunnel. Het wordt dan niet zo warm in de tunnel.

.

B2) Paarse vlekken op de bladeren

In de herfst de preiplanten kunnen er zo uit zien.

De prei heeft “fluweelvlekkenziekte”. Paarsbruine vlekken met een lichte rand op de (buitenste) bladeren. De uiteinden van de bladeren zijn “dood”. Na het weghalen van deze bladeren zijn de preiplanten okay. Je hebt alleen maar minder opbrengst. Zie ook    deze site   .

Deze ziekte treedt vaak op na koud nat weer.  Oorzaak: de preiplanten staan te diep in de grond of zijn te zwaar bemest. In 2012 voor de eerste keer gezien op mijn prei. In de jaren daarna nog enkele keren gezien.

.

Hulp tegen paarse vlekken:

• Internet: Prei minder diep planten, minder mesten en veel later aanaarden.
• Mijn ervaring: Zet preiplanten in ronde gaten (6 cm doorsnede). Laat deze ronde gaten lange tijd “open”, het duurt dus lang voordat de gaten gevuld zijn met grond. Hierdoor krijg weinig of geen vlekkenziekte.

.

B3) Bruine poppen (mineervlieg)

In het najaar hebben preien vaak deze bruine poppen. De buitenste preibladeren hebben scheuren met lichtbruine randen.

Hieronder volgt een uitgebreid verhaal over deze aantasting (en wat helpt).

Kenmerkend voor deze aantasting (zie de foto’s hierboven):

• Je ziet “scheuren met bruine randen” in het witte deel van de prei.
• En vreetsporen op de groene bladeren.
• In de bladeren zijn bruine poppen van ongeveer 0,5 cm lang.
• Vaak ook witte of lichtbruine maden. Zie hieronder.

• Een witte made van de mineervlieg. De made eet preiblad en gaat nog niet veranderen in een bruine pop. De cocktailprikker toont hoe groot de made is.

Deze poppen en maden zijn de kinderen van de prei-mineervlieg. Meer info over de mineervlieg op het internet, onder andere in deze 2 links:

preimineervlieg (1)       en     preimineervlieg (2)

.

Je hebt 2 keer per jaar last van de prei-mineervlieg;

1. In maart tot begin mei leggen prei-mineervliegen eitjes op preien (eitjes -> witte maden -> bruine poppen). Er zijn dan maar weinig preien in de tuin. Dus een kleine plaag, bijvoorbeeld enkele plantpreitjes met gekrulde bladeren. De poppen “rusten” in de preien tot september – november; dan komen er nieuwe prei-mineervliegen uit de poppen.
2. In september – november leggen deze prei-mineervliegen hun eitjes op preien (eitjes -> witte maden -> bruine poppen). Er zijn dan veel grote preien in de tuin. Dit is een ernstige plaag; veel preien met heel veel bruine poppen. De poppen “rusten” in de preien tot maart-begin mei; dan komen er nieuwe prei-mineervliegen uit de poppen.

Opmerking: Bruine prei-mineerpoppen kunnen ook in preiafval, in de composthoop of in de tuingrond “rusten”.

.

Hulp tegen de prei-mineervlieg:

Tegen mineervliegaantasting kun je het volgende doen:

1. Kweek grote plantpreien, binnenshuis en/of in een “dichte” tunnelkas met vlakke plexiglas eindplaten. Grote plantpreien groeien uit tot dikke preien. Haal je bij een dikke prei de buitenbladeren met mineerpoppen weg, dan houd je nog “veel” prei over.
2. Span fijnmazig gaas over de (winter)preien. De mineervlieg kan dan niet bij de prei komen. Dus geen eitjes, geen maden en geen mineerpoppen in de prei.

   .

 1. Kweek grote plantpreien.

Om grote plantpreien te kweken kun je de werkwijze volgen die is beschreven in                    tip 18) Vroege prei kweken   .  Hieronder een korte beschrijving:

• Zaai en ontkiem preizaden op een warme plek in huis, op vochtig wc-papier.
• Laat de ontkiemde zaadjes binnenshuis op een warme, lichte plek uitgroeien tot minipreitjes.

Plant de minipreitjes in schuifkuipjes of in de tuingrond onder een (tunnel)kas:

• In schuifkuipjes:
  • Plant minipreitjes in schuifkuipjes met compost (of potgrond).
  • Laat de preitjes binnenshuis groter groeien op een warme lichte plek.
  • Schep het blok grond met preien uit het kuipje en leg het blok in (op) de tuingrond.
  • Zet een tunnelkas met vlakke eindplaten over de preien.
  • Laat de preien daar groter groeien.
  • Haal de tunnelkas weg.
  • Laat de preien nog groter groeien.
  • Zet de grote plantpreien in de tuingrond.

of

• In de tuingrond:
  • Plant minipreitjes in de tuingrond.
  • Zet een mini tunnelkas (of doorzichtige kap) en een tunnelkas over de minipreitjes.
  • Bij elke tunnelkas zijn vlakke plexiglas eindplaten (dan is het warmer).
  • Laat de minipreitjes onder de tunnels (of kap en tunnel) groot groeien.
  • Haal de mini tunnel of kap weg als de preitjes te groot zijn gegroeid.
  • Laat de preien onder de grote tunnelkas groter groeien.
  • Haal de tunnelkas weg.
  • Laat de preien nog groter groeien.
  • Zet de grote plantpreien in de tuingrond.

.

 2. Span fijnmazig gaas over de preien (mineerhok)

Je kunt fijnmazig gaas over de preien spannen. Dan kunnen de mineervliegen niet bij de preien komen. Hieronder foto’s van mijn ontwerp “mineerhok”.

• Zet plantpreien in de tuingrond in een vierkantige of rechthoekige groep.
• Dan kun je daar een vierkant of rechthoekig geraamte met gaas over zetten.

• Zet een “mineerhok” over de preien. Bijvoorbeeld mijn vierkant mineerhok.

• Mijn mineerhok bestaat uit een houten geraamte van 2 x 2 meter.

• Nodig: 8 latten, lengte 210 cm, ruw, doorsnede 22 x 48 mm (kostprijs € 19,00 voor 8 latten).
• (1 “openzetlat” wordt gebruikt om het geraamte te verplaatsen of om het mineerhok open te zetten).

• En 4 “vierkante” latjes, 32 x 32 mm dikte, elk latje is 12 cm lang.
• Houtschroeven, 45 mm lang, 4 mm doorsnede.
• Een nylon koord (4 mm dik) voor stevigheid er het mineergaas ligt er op.

• De 4 houten delen van het geraamte kunnen gemakkelijk worden vervoerd. De delen zijn (van links naar rechts op bovenstaande foto):
  • 2 x een lange lat met 2 korte schuine latten vastgeschroefd.
  • 2 x een lange lat met 2 korte schuine latten, 2 poten en 2 vierkante latjes.
• In de tuin wordt het geraamte weer opgebouwd.

.

Hieronder info over de opbouw:

• Het geraamte; 4 poten, 4 lange horizontale latten en 8 schuine korte latten.

• Een hoek van het geraamte; een poot en 2 korte latten (1 donkere en 1 lichte). Elke korte lat is schuin tussen de verticale poot en een lange horizontale lat.
• De verticale poot is ongeveer 70 cm lang, een schuine lat ongeveer 75 cm.

• Deze schuine lat en een vierkant latje zit met 3 schroeven aan de poot vast.
• Links zie je de binnenkant van het geraamte, rechts de buitenkant.

• Deze schuine lat zit met 1 houtschroef in het vierkant latje aan de poot.

• Bovenaan is elke lange lat vastgemaakt met 1 schroef:
  • deze schroef is door de lange lat en door de poot (richting: gele lijn,  punt van de schroef: gele cirkel).
  • of deze schroef is door de lange lat en tussen de poot en de andere lange lat (richting: rode lijn, kop van de schroef: rood/witte pijl).
• Bovenaan in de poot is een schroefoog gedraaid voor het nylon koord.

.

Opmerking: De tweede houtschroefverbinding (rode lijn, rood/witte pijl) is het zwakst. Ne een tijdje of na te vaak inschroeven kan deze verbinding losser worden. Om deze verbinding beter te maken zijn er de volgende mogelijkheden;

• Gebruik (en draai in) een dikkere “rode” houtschroef.

• Of gebruik (en draai in) een patentmoer en een bout met vlakke kop (in plaats van de rode houtschroef). Dat soort schroeven wordt ook gebruikt om klinkplaten op een deur vast te schroeven.
• Of gebruik (en draai in) 2 gele houtschroeven boven elkaar (in plaats van 1 gele schroef).

.

Het nylonkoord:

• Is linksvoor vastgeknoopt aan het schroefoog.
• Loopt naar rechtsachter, naar linksachter en naar rechtsvoor.
• Is rechtsvoor vastgeknoopt aan het schroefoog.

Linksachter en rechtsachter is het nylon koord enkele keren “gedraaid. Hierdoor glijdt het koord niet door het oog en blijft het geraamte beter in vorm.

Dichtbij-foto van een stukje duimstok op een stukje mineergaas:

• Het mineergaas heeft vierkante gaatjes. Zie de rode cirkel;
  • tussen 2 gele lijntjes is de afstand 1 millimeter (duimstok).
  • tussen het linker gele lijntje en het blauwe lijntje is de geschatte afstand ongeveer 0,8 mm. Dit is een vierkant gaatje in het mineergaas.

Onze volkstuinvereniging kocht 1 rol mineergaas, 4 meter breed, 100 meter lang, 0,8 mm gaatjes. Prijs 600 euro. Volkstuinders betalen €6,00 per strekkende meter. Mijn stuk mineergaas van 4 x 4 meter kost €24,00.

.

In de tuin zetten:

• Zet het houten geraamte op de gewenste plek in de tuin in elkaar.
• Doe het nylon koord door de ogen en zet het vast.

•  Maak het houten geraamte haaks:
  • Je kunt een bamboe bonenstaak van 270 cm gebruiken.
  • Ga na of de afstand van 1 hoek naar de overstaande hoek (ongeveer) 270 cm is. Doe dat ook bij de 2 andere hoeken van het geraamte.
  • Als nodig het nylon koord los maken, het geraamte “vervormen” tot haaks en het nylon koord weer vastmaken.

.

• Leg het stuk mineergaas (3,80 x 3,80 m) op/over het geraamte.

• Span het mineergaas over het geraamte;
  • Zet in elke hoek het gaas met een witte zeilklem achter een houtschroef vast (rood/gele pijl). De zeilklem is aan de binnenkant in het mineergaas.
  • Rol in elke hoek de “uitstekende driehoekpunt van het gaas” op. Twee zwarte klemmen houden het gaas opgerold (groen/witte pijl).

.

• Vouw het mineergaas onderaan naar buiten en leg stenen op om het gaas bij de grond af te sluiten. En/of strooi tuingrond op het gaas voor afdichting.

.

Onderaan gaas vastklemmen op elektrabuis

Je maakt het mineerhok open maken om te planten, te wieden of te oogsten. Als er onderaan stenen op het mineergaas liggen kun je het mineerhok niet gemakkelijk open maken.

Je kunt het mineergaas onderaan vastzetten met elektrabuis en klemmen. Dan kun je het mineerhok wel gemakkelijk openen. Hieronder foto’s en beschrijving.

Nodig:

• 4 elektrabuizen van 2 meter lang, 5/8 inch (dun),
• 4 elektro bochten 5/8 inch
• 4 klemzadels 5/8 inch
• 4 houtschroeven, 4 platte ringen.

• 20 spijkerclips 5/8 inch.

.

Zo past een bocht in een klemzadel.

En zo kun je mineergaas om elektrabuis klemmen (eerst wordt de spijker uit de spijkerclip gehaald).

.

Maken:

• Leg het geraamte “ondersteboven”.

• Boor een gaatje in de poot.
• Schroef de klemzadel vast in de poot.
• Doe dit bij alle (4) poten.

• Klem de 4 bochten op de 4 poten.

• Maak elke elektrabuis op de juiste lengte;
  • Houd een elektrabuis tussen 2 bochten.
  • Ga na hoe lang die elektrabuis moet zijn.
  • Zaag van die elektrabuis een stukje af om de buis passend te maken.
  • Steek de korter gemaakte elektrabuis in de bochten.
• Doe dit bij alle elektrabuizen.
  • Je zult vaak zien dat je na het zagen 2 even lange “lange” elektrabuizen hebt en 2 even lange “iets kortere” elektrabuizen. Dat is handig bij het uit elkaar halen en opbouwen van het “vierkant van buizen en bochten”.
• Klik het “vierkant van buizen en bochten” in de klemzadels.

.

Je kunt het “vierkant van buizen en bochten” en het houten geraamte van het hok uit elkaar halen en vervoeren naar je tuin om het daar weer op te bouwen.

Het geraamte met elektrabuizen opbouwen:

• (Vervoer de onderdelen van het geraamte en de buizen en bochten naar de tuin).
• Zet op de bestemde plaats in de tuin het houten geraamte in elkaar.
• Zet het “vierkant van buizen en bochten” in elkaar.
• Til het geraamte op en klik het “vierkant van buizen en bochten” in de klemzadels.
• Maak het houten geraamte met “vierkant van buizen en bochten” haaks (zoals boven beschreven).
• Doe het mineergaas over het geraamte (zoals boven beschreven).
• Span het mineergaas over het geraamte en maak het vast (zoals boven beschreven).
• Maak het mineergaas vast aan het elektrabuis;
  • til aan 1 zijkant het mineerhok op,
  • vouw het mineergaas naar binnen onder de elektrabuis,
  • maak het gaas met spijkerclips vast aan de elektrabuis,
  • laat het mineerkooi weer op de grond zakken.
• Doe dit bij alle 4 zijkanten.

Nu is het mineerhok klaar voor gebruik.

.

Je kunt aan elke kant van het mineerhok een steen op het mineergaas op de elektrabuis leggen. Zo is het mineerhoek goed “mineervliegdicht”.

.

Gebruik (water geven):

• Giet de planten onder het gaas met een gieter met broes. Het water gaat door het mineergaas naar de tuingrond. Zo gieten gaat super.

.

Gebruik (openen):

• Gebruik een lange lat (ruw, doorsnede 22 x 48 mm, 210 cm lang).
• Doe een stukje mineergaas over 1 eind van deze lat. Maak het gaas vast met punaises (duimspijkers).

• Zo kun je het mineerhok openen (voor wieden, oogsten, planten);
  • (haal de stenen weg die op het mineergaas op de grond liggen),
  • til het hok aan 1 zijkant op,
  • zet de lange lat schuin verticaal onder de bovenlat (tegen dichtvallen).

.

Gebruik (verplaatsen):

• Om het geraamte (zonder mineergaas) te verplaatsen;
  • ga in de kooi staan,
  • doe de lange lat onder 2 overstaande bovenlatten,
  • til de openzetlat (til het geraamte) op en wandel naar de gewenste plek in de tuin,
  • houd het geraamte in evenwicht tijdens het verplaatsen,
  • laat de lange lat zakken (laat het geraamte zakken) op de gewenste plek.

(foto’s komen nog)

.

Gebruik (tegen wegwaaien):

Het mineerhok weegt niet veel. het hok kan bij harde wind gemakkelijk wegwaaien (is al eens gebeurd). Je kunt dit doen tegen het wegwaaien:

• Verzamel (halve) stoeptegels of stenen.
• Vouw stukken textiel (b.v. een laken) zo groot als de tegels of stenen.
• Leg de opgevouwen stukken textiel op het mineerhok (boven de poten).
• Leg de tegels of stenen op de gevouwen stukken textiel.
• (door het textiel wordt het gaas niet beschadigd door de tegels of stenen.

.

Mineergaastijd:

Over kool en wortelen:

Je kunt in maart het mineerhok over koolplantjes zetten. En in april winterwortelen onder het mineerhok in de tuingrond zaaien.

.

Over (winter)prei:

Zet het mineergaas rond 1 september over de preien. Haal het mineerhok rond 1 december weg. Tussen 1 sept en 1 dec zijn de prei-mineervliegen actief.

.

Geoogste preien:

Deze winterpreien stonden onder mineergaas (1 september t/m 29 november).

Dezelfde preien na het weghalen van 1 of 2 vuile, modderige buitenste bladeren. En geen mineervliegaantasting; geen maden, geen poppen, geen vreetgangen.

.

Andere bescherming tegen mineervliegen:

Een collega volkstuinder legde lichtgewicht vliesdoek op de preien. Met stenen op de rand van het doek voor een goede afdichting en tegen loswaaien. Het doek beschermt ook tegen sneeuw en erge vrieskou.

.

Preibladeren kort knippen en hooi op de bladeren

Voordat ik een “mineerhok” had knipte ik preibladeren kort en legde ik hooi op de preibladeren. Dit helpt (een beetje) tegen de mineervlieg. Hier info en foto’s.

Knip de bladeren van preiplanten kort, rond 1 september en daarna elke week weer tot 1 november. Foto’s en beschrijving hier onder.

• Proef: preiplanten met niet geknipte bladeren of kort geknipte bladeren met of zonder hooi bovenop.

.

Oogst (half november)

Drie groepen preien,    Niks,       Kort      en     Kort en hooi;

• “Niks” zijn preien die gewoon zijn gegroeid; niet geknipt en geen hooi op.
• “Kort” zijn preien waarvan elke week de bladeren zijn kortgeknipt.
• “Kort en hooi” zijn preien waarbij elke week de bladeren zijn kortgeknipt en steeds hooi op de kortgeknipte bladeren was.

In een bak koud water is van de geoogste preien het aanhangende tuinzand afgespoeld. Daarna zijn de buitenste (beschadigde) bladeren er af gehaald.

De preien zijn in ringen gesneden. Daarbij is nagegaan hoeveel poppen en maden van de prei-mineervlieg er in de preien aanwezig zijn.

“Niks”: in elke prei zijn veel maden of poppen van de mineervlieg.

.

“Kort”: in elke prei zijn enkele maden of poppen.

.

“Kort en hooi” In deze 6 preien zijn geen maden en geen poppen.

.

Ervaring en geleerd:

• De “knip kort en hooi op” werkwijze is nogal bewerkelijk.
• Deze werkwijze helpt een beetje tegen de aantasting door de mineervlieg.
• Mijn ervaring (van enkele jaren): deze werkwijze gaat niet goed bij dunne preien en/of tijdens een natte, regenachtige herfst.

.

Als je prei “niet behandelt”, dan kan je bij het bereiden in de keuken veel maden en poppen vinden. Hieronder de foto’s;

Bladeren van een dikke herfstprei. De witte vraatstrepen van de mineermade zijn in het groene blad niet erg goed zichtbaar.

In deze prei zaten 18 maden en 5 poppen.

In    tip 15)     staat hoe je zo’n prei verwerkt bij het bereiden van een maaltijd.

.

Na de winter

Preiplanten “niks” kunnen in de tuingrond overwinteren.

Deze preien hebben onder een tunnel overwinterd. Er zaten geen poppen in deze preien. Raar maar waar.

.

C)# Aardappel

Op enkele geoogste aardappelen, ras “Frieslander”, zijn deze vlekken zichtbaar.

Na schillen zijn er geen afwijkingen te zien. Volgens Heidi en Kees (zie reactie) komt dit doordat er te veel kalk in de tuingrond is. Aardappelen groeien het beste op licht zure grond.

.

Hulp:

Geen tuinkalk door de grond mengen.

.

.

D)# Bloemkool

Bloemkoolplanten kunnen last krijgen van draaihartigheid”:

• Eerst zie je dat de binnenste bladeren gedraaid zijn.
• Daarna worden die bladeren aangetast en zie je beestjes op de plant.
• Oorzaak: de larven van de koolgalmug.
• Info op het internet is    hier    te vinden. De koolgalmug zet zijn eitjes af op planten die op luwe, windstille plaatsen staan.

.

Hulp

• Zet de bloemkoolplanten op een winderige plaats.

• Of zet een houten geraamte met fijnmazig gaas over de koolplanten.

• Of leg vliesdoek over de koolplanten, waar de koolgalmug niet door kan. (op deze foto is vliesdoek over preien).

.

.

E)# Tomaten

E1) Rotte vlek aan de onderzijde van tomaat

Tomaten aan de plant kunnen aan de onderkant een bruine of grijze ronde vlek hebben. Dit heet neusrot (zie   hier   op Diana’s site). Oorzaak is tijdelijk watergebrek. De plant is niet ziek, dus laat maar staan. Werp de vrucht(en) op de composthoop. Of snijd weg tot je goed tomatenmateriaal over hebt.

Ik zag deze afwijking in mijn tuinen tijdens de droge zomer van 2018.

.

Hulp

Geef de tomatenplant elke (droge) dag een bekertje water.

.

E2) Gebarsten tomaten

Wanneer het langdurig en veel regent en/of er wanneer je te veel water aan de planten geeft, dan kun je zulke gebarsten tomaten krijgen (“tomaten met een glimlach”).

De tomaten kunnen al gebarsten zijn voordat ze rijp zijn.

.

Hulp

Geef de tomatenplant elke (droge) dag een bekertje water.

.

E3) Donkere vlekken op tomaten, bladeren, stengels

Er kunnen bruine vlekken op tomaten, bladeren en/of stengels verschijnen. Die plantenziekte heet Phytophtora.

Oorzaak: er is veel koud water op de tomaten gevallen tijdens de (na)zomer.

.

Hulp

Pluk tomaten die groeien in de open lucht in een achtertuin vóór oktober.

Of zet de tomatenplanten in een achtertuin onder een afdak.

Of zet tomatenplanten in een (volks)tuincomplex onder een breed afdak met folie tegen dauwdruppels. Doe de zijkanten gedeeltelijk dicht tijdens slagregen. Zie ook  tip   7) Afdak voor paprika’s of tomaten   en tip    8) Tomaten kweken   .

Of plant een ras dat tegen deze ziekte bestand is, zie ook   8) Tomaten kweken   .

.

Hieronder enkele foto’s:

Tomaten in mijn achtertuin onder een afdak; meer dan 150 tomaten aan 11 planten. Enkele planten hebben bruine vlekjes op bladeren en/of tomaten.

Zonder afdak zijn er veel rotte tomaten of met vlekken bij een natte zomer.

.

Tomaten in mijn volkstuin. Plastic folie onder ’t afdak vangt dauwdruppels op. En er is zijkantfolie. Dit folie is omlaag tijdens droog weer.

Bij hevige regenval is er zijkantfolie rondom het afdak. Door de openingen boven en onder het zijkantfolie is het afdak nog steeds luchtig.

.

E4) Gerimpelde tomaten

In een warme droge zomer kunnen bij enkele planten rijpe tomaten aan de plant gerimpeld zijn. Ik denk dat de wortels van de tomatenplant in droge grond staat en/of te weinig water heeft gehad.

Hulp: Ik denk dat deze kwaal minder optreedt als je de tomatenplanten regelmatig (b.v. elke 2 dagen) water geeft. Over water geven zie ook    deze site   .

.

.

• F)# Witlof.

Deze witlofkroppen hebben stipjes op de kroppen en bruine plakkerige korte buitenste blaadjes.

Die stipjes zijn bladluizen. Haal ze weg met een borstel onder koud stromend water.

.

Oorzaak:

Vóór deze witlofgroei zijn geen buitenste bladeren weggebroken of afgesneden van de wortels. Misschien was de compost ook te vochtig bij de witlofgroei.

Links de wortels vóór de witlofgroei, rechts na het afbreken van de kroppen.

.

Hulp:

Vóór het groeien van witlofkroppen altijd de buitenste bladeren (blaadjes) wegbreken of afsnijden.

.

.

G)# Wortelen

In winterwortelen kunnen diepe scheuren en barsten zijn.

.

Oorzaak:

De tuingrond rondom de wortel is een lange tijd te droog en een lange tijd te vochtig geweest, zie ook deze Engelstalige sites:   deze   en    deze    .

.

Hulp:

• Geef dikwijls water, maar niet te veel per keer.
• Leg kort geknipt stro om de wortelplanten op de tuingrond. De grond droogt dan minder snel uit. Let op: geen hooi, want dat geeft veel grasplantjes.

.

Bereiden:

Je hoeft winterwortels met barsten niet weg (op de composthoop) te gooien.

Gebruik een schilmesje om de winterwortel met barsten in bruikbare stukken te snijden. Hierna kun je de stukken winterwortel verder bewerken.