4) Plantenziekten en plagen

In deze tip:

• Z)# Aardbeien
• A)# Uien.
• B)# Prei.
• C)# Aardappel.
• D)# Bloemkool, Broccoli
• E)# Tomaten.
• F)# Witlof.
• G)# Wortelen
• H)# Bonen
• I) Rode bietjes

Een beschrijving van plantenziekten, plagen en “vervelende dingen” bij tuinieren.

.

Opmerking vooraf (over gietranden):

In deze tip zie je gietranden om planten.

Je maakt een gietrand door bij een plastic bloempot het bovenste deel van de zijkant af te knippen. Doe een gietrand om een plant en druk de gietrand een stukje in de tuingrond. Giet je water in de gietrand, dan zakt het water naar de wortels van de plant.

.

Hier vind je een beschrijving van plantenziekten en plagen en “vervelende dingen” die ik bij de planten in mijn tuin zag. Met foto’s en wat er aan te doen (gevonden op internet of zelf geprobeerd).

Er is veel info over de “prei-mineervlieg”, een echte lastpak voor prei.

.

Z)# Aardbeien

Merels houden ook van lekkere, zoete aardbeien. In    tip 23)   staat hoe je tunnels van gaas over de aardbeiplanten kunt zetten.

.

In (rijpe) aardbeien kunnen “putjes” zijn.

Die putjes kunnen door naaktslakken zijn gemaakt. Overdag kan er een slakje in de aardbei zitten.

Bij één pluk kun je meerdere aardbeien met putjes oogsten.

.

Hulp:

Je kunt met een bamboehekje “een tros aardbeien van de grond tillen”. Dan kunnen de slakken niet meer bij de aardbeien (slakken schuiven niet over dunne bamboestokjes of over prikkers).

Zo maak je die hekjes.

Nodig: 2 dunne bamboestokjes, 15 tot 20 cm lang, 1 bamboe satéprikker.

Buig beide uiteinden van de satéprikker (een stukje) om. Dankzij de bamboevezels krijgt de prikker 2 omgebogen eindjes en breekt niet.

• Steek de bamboestokjes in de tuingrond naast een tros aardbeien.
• Doe de satéprikker onder het trosje aardbeien,
• Til de prikker en het trosje aardbeien op
• Steek beide gebogen uiteinden van de prikker in de bamboestokjes.

Nu raken de aardbeien de grond niet meer.

.

.

A)# Uien

In juni kunnen een aantal uienplanten “ziek” zijn.  Zie foto’s hieronder.

A1) Uienvlieg

Uienbladeren zijn verkleurd naar geelbruin en de bladeren gaan hangen.

In de uienbol zijn maden van de uienvlieg. De uienplant gaat dood.

.

A2) Uien-mineervlieg

Bladeren van uienplanten krullen. De bladeren blijven groen.

In de bol zijn vreetgroeven en maden en/of bruine “poppen”.

De uienplanten blijven in leven en groeien uit tot uien met een afwijkende vorm.

.

A3) Hulp tegen uienvlieg en/of uien-mineervlieg

• Koop meer plantuien dan nodig (voor reserve).
• Plant weinig uitjes in maart/april, dan zijn er veel ui- en mineervliegen;
  • In maart en april komen veel vliegen uit de “poppen” en leggen eitjes op de planten. Info op deze Engels-talige sites;    hier    en    daar
  • Maar. . . . leg je dan een laagje hooi tussen en rondom de uienplantjes op de tuingrond, dan is er veel minder aantasting door die vliegen. Zie bij A5).
• Plant de meeste pootuitjes rond eind april, begin mei. Vanaf mei zijn er geen uien(mineer)vliegen meer in de lucht. Je kunt dan ook hooi rond de plantjes leggen; de grond droogt niet snel uit en de planten groeien daardoor beter.
• Oogst de uien van juli tot begin september. Niet later. De bladeren zijn dan geel en/of vallen om en de uien worden daardoor niet dikker.

.

A4) Helpt het?

Hier zie je een rijtje plantuitjes die in begin april zijn gepoot. Veel uienplanten zijn aangetast door mineervlieg en/of uienvlieg (omgevallen of gele bladeren).

Deze plantuitjes zijn op 15 mei gepoot. Alle uienplanten zien er gezond uit. Eind augustus zijn deze uien ongeveer net zo groot als uien die in april waren gepoot.

Dus: uitjes poten in mei geeft weinig aantasting en in augustus een goede oogst.

.

A5) Een laag hooi rondom de uienplantjes:

Als je in maart/april pootuitjes plant, leg dan een laagje hooi of afgemaaid gras rondom en tussen de kleine uienplantjes. De grond droogt niet snel uit, de uien groeien daarom sneller en er is minder aantasting door de uien(mineer)vlieg. Ik denk dat uienvliegen en mineervliegen de uien niet ruiken door de geur van droog of nat hooi.

Voorstel: Leg altijd hooi tussen en rondom uitjes. Je kunt hooi neerleggen meteen na het poten (planten) of als de uienplantjes al enkele cm hoog zijn.

.

A6) Proef: plantdatum en hooi rondom.

A6a) Proef

Om uit te zoeken wanneer de uienvliegen of mineervliegen hun eitjes op de uienplanten leggen is de volgende proef gedaan:

• Plant op 20 maart één pootuitje in een voortje. Plant daarna elke volgende dag 1 nieuw pootuitje in het voortje.
• Op 1 mei is het 43e uitje in die rij geplant, de rij is vol.
• Vanaf begin april is een dun laagje droog hooi rondom en tussen de opgekomen uienplantjes gelegd.

.

• Herhaal de proef een jaar later met 3 rijen pootuitjes. Leg in 2 rijen hooi rondom en tussen de uienplanten, in de andere rij afgemaaid gras of stro.

.

A6b) Uitkomst en geleerd

• Bij alle uien is geen (of weinig) aantasting door de mineer- of uienvlieg.
• Enkele uien hebben iets krullend blad, de uien ervan zien er normaal uit.
• Oogst; 38 uien van 43 pootuitjes (en 115 van 129 pootuitjes). Veel grote uien.
• Met hooi of stro op droogt de grond niet snel uit en groeien de uien beter.
• Hooi op de grond helpt goed tegen de vliegen, ook in maart en april.
• Hooi rondom geeft meer en grotere uien dan stro of gemaaid gras.
• De uien die geplant zijn ná 25 april hadden helemaal geen aantasting van de vliegen, geen krulbladeren, geen beestjes.

Meer info hierover in hoofdstuk E)# van tip 5) Plantuitjes planten in een voortje.

.

A7) Bruingrijze punten aan de bladeren van de uienplanten

Het kan gebeuren dat (vanaf begin juli) de punten van de bladeren bruin-grijze punten hebben.

Je kunt dan de uien met grijsbruine bladpunten oogsten. Dat levert weinig kilo’s kleine uien op.

.

Je kunt de uienplanten beter in de tuingrond laten staan. De planten groeien gewoon verder en worden grote gezonde uien.

Dezelfde uien 3 weken later; het loof is opgedroogd. Je kunt de uien nu oogsten.

….. en hier enkele geoogste uien. Gewoon goede uien.

.

.

B)# Prei

B1) Gekrulde bladeren

In juni hebben enkele preiplantjes gekrulde bladeren. Lijkt op aantasting door de mineervlieg. Dezelfde soort afwijking in de bladeren als bij de uien.

Er zijn geen maden of poppen te vinden. Een beestje heeft een groef in het blad gevreten. Dat is aangegeven tussen de 2 pijltjes.

.

Hulp tegen gekrulde bladeren:

• Zaai meer prei zodat je meer plantpreien krijgt en enkele kunt weggooien.
• Kweek prei in de tuin onder een golfplaattunnel met plexiglas eindplaten;
  • Zet stoeptegels schuin tegen de eindplaten (om de tunnel mineervlieg-dicht te maken).
  • Maak de tunnel alleen bij winderig weer even open om water te sproeien, te planten of te wieden. Bij winderig weer zijn er weinig mineervliegen in de lucht.

• (Als het te warm is, doe dan een stuk wit laken aan de zonnige kant van de tunnel. Het wordt dan niet zo warm in de tunnel.
• Maar meestal wordt het in de tunnel niet te warm in de lente).

.

B2) Paarse vlekken op de bladeren

In de herfst de preiplanten kunnen er zo uit zien.

De prei heeft “fluweelvlekkenziekte”. Paarsbruine vlekken met een lichte rand op de (buitenste) bladeren. De uiteinden van de bladeren zijn “dood”. Na het weghalen van deze bladeren zijn de preiplanten okay. Je hebt minder opbrengst. Zie ook    deze site   .

Deze ziekte treedt vaak op na koud nat weer.  Oorzaak: de preiplanten staan te diep in de grond of zijn te zwaar bemest. In 2012 voor de eerste keer gezien op mijn prei. In de jaren daarna nog enkele keren gezien.

.

Hulp tegen paarse vlekken:

• Internet: Prei minder diep planten, minder mesten en veel later aanaarden.
• Mijn ervaring: Zet preiplanten in ronde gaten (6 cm doorsnede). Laat deze ronde gaten lange tijd “open”, het duurt dus lang voordat de gaten gevuld zijn met grond. Hierdoor weinig kans op vlekkenziekte.

.

B3) Bruine poppen (mineervlieg)

In de herfst/winter hebben preien vaak bruine poppen. De buitenste preibladeren hebben scheuren met lichtbruine randen.

Hieronder volgt een uitgebreid verhaal over deze aantasting (en wat helpt).

Kenmerkend voor deze aantasting (zie de foto’s hierboven):

• In het witte deel van de prei zijn scheuren met bruine randen.
• Er zijn vreetsporen op de groene bladeren en/of op het witte deel .
• In de bladeren zijn bruine poppen van ongeveer 0,5 cm lang.
• Vaak ook witte of lichtbruine maden. Zie hieronder.

• Een witte made van de mineervlieg. Deze made eet preiblad en gaat nog niet veranderen in een bruine pop. De cocktailprikker toont hoe groot de made is.

Deze poppen en maden zijn de kinderen van de prei-mineervlieg. Meer info over de mineervlieg op het internet, onder andere in deze 2 links:

preimineervlieg (1)       en     preimineervlieg (2)

.

Je hebt 2 keer per jaar last van de prei-mineervlieg;

1. In maart tot begin mei leggen prei-mineervliegen eitjes op preien (eitjes -> witte maden -> bruine poppen). Er zijn dan maar weinig preien in de tuin. Dus een kleine plaag, bijvoorbeeld enkele plantpreitjes met gekrulde bladeren. De poppen “rusten” in de preien tot september – november; dan komen er nieuwe prei-mineervliegen uit de poppen.
2. In september t/m november leggen deze prei-mineervliegen hun eitjes op preien (eitjes -> witte maden -> bruine poppen). Er zijn dan veel grote preien in de tuin. Dit is een ernstige plaag; veel preien met heel veel bruine poppen. De poppen “rusten” in de preien tot maart-begin mei; dan komen er nieuwe prei-mineervliegen uit de poppen.

.

Bruine prei-mineerpoppen kunnen ook in preiafval, in de composthoop of in de tuingrond “rusten”.

.

Je kunt mineervliegjes uit de poppen laten komen:

Doe de poppen in een “vliegdicht” bakje met deksel en smalle luchtopeningen.

Op 31 maart zijn er enkele levende en enkele dode mineervliegen.

Op 26 april zijn alle vliegen dood. De vliegen en poppen zijn in dit glazen buisje gedaan.

Op 26 april is er geteld; uit 22 poppen zijn 15 vliegen gekropen. Uit 7 poppen kwam geen vlieg; die poppen zijn misschien beschadigd geraakt.

Er zijn 3 kleine vliegen en 12 grote vliegen. De kleine vliegen zijn mannetjes, de grote zijn vrouwtjes.

Hier liggen 1 kleine vlieg, 1 grote vlieg en 1 pop naast een rolmaat (inch of cm).

Een mannetje en een vrouwtje mineervlieg op een blad, zie deze video .

.

Hulp tegen de prei-mineervlieg:

Tegen mineervliegaantasting kun je het volgende doen:

1. Kweek grote plantpreien, binnenshuis en/of in een “dichte” tunnelkas met vlakke plexiglas eindplaten. Grote plantpreien groeien uit tot dikke preien. Haal je bij een dikke prei de buitenbladeren met mineerpoppen weg, dan houd je nog “veel” prei over.
2. Span fijnmazig gaas over de (winter)preien. De mineervlieg kan dan niet bij de prei komen. Dus geen eitjes, geen maden en geen mineerpoppen in de prei.
3. Nieuw in 2023: Doe 2 plastic stripjes om de prei en knip de bladeren kort. De mineervlieg kan of wil geen eitjes op de steile preibladeren leggen.

   .

 1. Kweek grote plantpreien.

Om grote plantpreien te kweken kun je de werkwijze volgen die is beschreven in          tip 18) Vroege prei kweken   .  Hieronder een korte beschrijving:

• Zaai en ontkiem preizaden op een warme plek in huis, op vochtig wc-papier.
• Laat de preiplantjes op vochtig wc-papier binnenshuis op een warme, lichte plek uitgroeien tot minipreitjes.
• Plant minipreitjes in de tuingrond.
• Zet een kleine (tunnel)kas (of doorzichtige kappen of bakken) en een “gewone” tunnelkas over de miniplantjes.
• Elke (tunnel)kas heeft vlakke eindplaten (is warmer).
• Laat de preien groter groeien.
• Haal de (tunnel)kas(sen), kappen of bakken weg als de preien te groot zijn.
• Zet de grote plantpreien in de tuingrond.

.

Mineerpoppen in plantpreien:

Het kan gebeuren dat er in enkele plantpreien onder de (tunnel)kas mineerpoppen zitten. Dan is er toch een zwanger mineervliegvrouwtje in de kas geslopen. Als proef heb ik dergelijke plantpreien “gewoon in de tuingrond geplant”. Die groeiden uit tot grote preien.

(Deze poppen waren 15 cm onder de grond toen de vliegen uitkwamen. Ik denk dat ze de oppervlakte van de grond niet hebben gehaald).

.

.

 2. Span fijnmazig gaas over de preien (mineerhok)

Je kunt fijnmazig gaas over de preien spannen. Dan kunnen de mineervliegen niet bij de preien komen. Hieronder foto’s van mijn ontwerp “mineerhok”.

• Zet plantpreien in de tuingrond in een vierkantige of rechthoekige groep.
• Dan kun je daar een vierkant of rechthoekig geraamte met gaas over zetten.

• Zet een “mineerhok” over de preien. Bijvoorbeeld mijn vierkant mineerhok.

• Mijn mineerhok bestaat uit een houten geraamte van 2 x 2 meter.

• Nodig: 8 latten, lengte 210 cm, ruw, doorsnede 22 x 48 mm (kostprijs € 19,00 voor 8 latten).
• (1 openzetlat wordt gebruikt om het geraamte te verplaatsen of om het mineerhok open te zetten).

• En 4 “vierkante” latjes, 32 x 32 mm dikte, elk latje is 12 cm lang.
• Houtschroeven, 45 mm lang, 4 mm doorsnede.
• Een nylon koord (4 mm dik) voor stevigheid er het mineergaas ligt er op.

• De 4 houten delen van het geraamte kunnen gemakkelijk worden vervoerd. De delen zijn (van links naar rechts op bovenstaande foto):
  • 2 x een lange lat met 2 korte schuine latten vastgeschroefd.
  • 2 x een lange lat met 2 korte schuine latten, 2 poten en 2 vierkante latjes.
• In de tuin wordt het geraamte weer opgebouwd.

.

Hieronder info over de opbouw:

• Het geraamte; 4 poten, 4 lange horizontale latten en 8 schuine korte latten.

• Een hoek van het geraamte; een poot en 2 korte latten (1 donkere en 1 lichte). Elke korte lat is schuin tussen de verticale poot en een lange horizontale lat.
• De verticale poot is ongeveer 70 cm lang, een schuine lat ongeveer 75 cm.

• Deze schuine lat en een vierkant latje zit met 3 schroeven aan de poot vast.
• Links zie je de binnenkant van het geraamte, rechts de buitenkant.

• Deze schuine lat zit met 1 houtschroef in het vierkant latje aan de poot.

• Bovenaan is elke lange lat vastgemaakt met 1 schroef:
  • deze schroef is door de lange lat en door de poot (richting: gele lijn,  punt van de schroef: gele cirkel).
  • of deze schroef is door de lange lat en tussen de poot en de andere lange lat (richting: rode lijn, kop van de schroef: rood/witte pijl).
• Bovenaan in de poot is een schroefoog gedraaid voor het nylon koord.

.

De tweede houtschroefverbinding (rode lijn, rood/witte pijl) is het zwakst. Na een tijdje of na te vaak inschroeven kan deze verbinding losser worden. Om deze verbinding beter te maken zijn er de volgende mogelijkheden;

• Gebruik (en draai in) een dikkere en/of langere “rode” houtschroef.

• Of gebruik (en draai in) een patentmoer en een bout met vlakke kop (in plaats van de rode houtschroef). Dat soort schroeven wordt ook gebruikt om klinkplaten op een deur vast te schroeven.
• Of gebruik (en draai in) 2 gele houtschroeven boven elkaar (in plaats van 1 gele schroef).

.

Het nylonkoord:

• Is linksvoor vastgeknoopt aan het schroefoog.
• Loopt naar rechtsachter, naar linksachter en naar rechtsvoor.
• Is rechtsvoor vastgeknoopt aan het schroefoog.

Linksachter en rechtsachter is het nylon koord enkele keren “gedraaid. Hierdoor glijdt het koord niet door het oog en blijft het geraamte beter in vorm.

Dichtbij-foto van een stukje duimstok op een stukje mineergaas:

• Het mineergaas heeft vierkante gaatjes. Zie de rode cirkel;
  • tussen 2 gele lijntjes is de afstand 1 millimeter (duimstok).
  • tussen het linker gele lijntje en het blauwe lijntje is de geschatte afstand ongeveer 0,8 mm. Dit is een vierkant gaatje in het mineergaas.

Onze volkstuinvereniging kocht 1 rol mineergaas, 4 meter breed, 100 meter lang, 0,8 mm gaatjes. Prijs 600 euro. Volkstuinders betalen €6,00 per strekkende meter. Mijn stuk mineergaas van 4 x 4 meter kost €24,00.

.

In de tuin zetten:

• Zet het houten geraamte op de gewenste plek in de tuin in elkaar.
• Doe het nylon koord door de ogen en zet het vast.

• Maak het houten geraamte haaks:
  • Je kunt een bamboe bonenstaak van 270 cm gebruiken.
  • Ga na of de afstand van 1 hoek naar de overstaande hoek (ongeveer) 270 cm is. Doe dat ook bij de 2 andere hoeken van het geraamte.
  • Als nodig het nylon koord los maken, het geraamte “vervormen” tot haaks en het nylon koord weer vastmaken.

.

• Leg het stuk mineergaas (3,80 x 3,80 m) op/over het geraamte.

• Span het mineergaas over het geraamte;
  • Zet in elke hoek het gaas met een witte zeilklem achter een houtschroef vast (rood/gele pijl). De zeilklem is aan de binnenkant in het mineergaas.
  • Rol in elke hoek de “uitstekende driehoekpunt van het gaas” op. Twee zwarte klemmen houden het gaas opgerold (groen/witte pijl).

.

• Je kunt het mineergaas onderaan naar buiten vouwen en er stenen opleggen om het gaas bij de grond af te sluiten. En/of strooi tuingrond op het gaas voor afdichting.

.

Onderaan gaas vastklemmen op elektrabuis

Je maakt het mineerhok open om te planten, te wieden of te oogsten. Als er onderaan stenen op het mineergaas liggen kun je het mineerhok niet gemakkelijk open maken.

Je kunt het volgende doen:

Je kunt het mineergaas onderaan vastzetten met elektrabuis en klemmen. Dan kun je het mineerhok wel gemakkelijk openen. Hieronder foto’s en beschrijving.

Nodig:

• 4 elektrabuizen van 2 meter lang, 5/8 inch (dun),
• 4 elektro bochten 5/8 inch
• 4 klemzadels 5/8 inch
• 4 houtschroeven, 4 platte ringen.

• Veel spijkerclips 5/8 inch.

.

Zo past een bocht in een klemzadel.

En zo kun je mineergaas om elektrabuis klemmen (eerst wordt de spijker uit de spijkerclip gehaald).

.

Maken:

• Leg het geraamte “ondersteboven”.

• Boor een gaatje in de poot.
• Schroef de klemzadel vast in de poot.
• Doe dit bij alle (4) poten.

• Klem de 4 bochten op de 4 poten.

• Maak elke elektrabuis op de juiste lengte;
  • Houd een elektrabuis tussen 2 bochten.
  • Ga na hoe lang die elektrabuis moet zijn.
  • Zaag van die elektrabuis een stukje af om de buis passend te maken.
  • Steek de korter gemaakte elektrabuis in de bochten.
• Doe dit bij alle elektrabuizen.
  • Vaak zijn er na het zagen 2 even lange “lange” elektrabuizen hebt en 2 even lange “iets kortere” elektrabuizen. Dat is handig bij het uit elkaar halen en opbouwen van het “vierkant van buizen en bochten”.
• Klik het “vierkant van buizen en bochten” in de klemzadels.

.

Je kunt het “vierkant van buizen en bochten” en het houten geraamte van het hok uit elkaar halen en vervoeren naar je tuin om het daar weer op te bouwen.

Het geraamte met elektrabuizen opbouwen:

• (Vervoer de onderdelen naar de tuin).
• Zet op de bestemde plaats in de tuin het houten geraamte in elkaar.
• Zet het “vierkant van buizen en bochten” in elkaar.
• Til het geraamte op en klik het “vierkant van buizen en bochten” in de klemzadels.
• Maak het houten geraamte met “vierkant van buizen en bochten” haaks (zoals boven beschreven).
• Doe het mineergaas over het geraamte (zoals boven beschreven).
• Span het mineergaas over het geraamte en maak het vast (zoals boven beschreven).
• Maak het mineergaas vast aan het elektrabuis;
  • til aan 1 zijkant het mineerhok op,
  • vouw het mineergaas naar binnen onder de elektrabuis,
  • maak het gaas met spijkerclips vast aan de elektrabuis,
  • laat het mineerkooi weer op de grond zakken.
• Doe dit bij alle 4 zijkanten.

Nu is het mineerhok klaar voor gebruik.

.

Klemzadels kapot:

Je kunt beter de klemzadels vóór de winteropslag van de poten afschroeven en apart bewaren. En bij het eerste gebruik weer op de poten schroeven.

Tijdens de winteropslag kunnen die klemzadels stuk gaan.

.

Stenen op de buizen leggen:

Je kunt aan elke kant van het mineerhok een steen op het mineergaas op de elektrabuis leggen. Zo is het mineerhoek goed “mineervliegdicht”. Haal de stenen weg vóór het openen van het hok.

.

Gebruik (water geven):

• Giet de planten onder het gaas met een gieter met broes. Het water gaat door het mineergaas naar de tuingrond. Zo gieten gaat super.

.

Gebruik (openen):

• Gebruik een lange lat (ruw, doorsnede 22 x 48 mm, 210 cm lang).
• Doe een stukje mineergaas (of een stukje stof) over 1 eind van deze lat. Maak het gaas vast met punaises (duimspijkers).

• Zo kun je het mineerhok openen (voor wieden, oogsten, planten);
  • (haal de stenen weg die op het mineergaas op de grond liggen),
  • til het hok aan 1 zijkant op,
  • zet de lange lat schuin verticaal onder de bovenlat (tegen dichtvallen).

.

Gebruik (verplaatsen):

• Om het houten geraamte zonder mineergaas te verplaatsen;
• ga in de kooi staan,
• doe de lange lat onder 2 overstaande bovenlatten,
• til de openzetlat (til het geraamte) op en wandel naar de gewenste plek in de tuin,
• houd het geraamte in evenwicht tijdens het verplaatsen,
• laat de lange lat zakken (laat het geraamte zakken) op de gewenste plek.

.

Gebruik (tegen wegwaaien):

Het mineerhok weegt niet veel. het hok kan bij harde wind gemakkelijk wegwaaien (is al eens gebeurd). Je kunt dit doen tegen het wegwaaien:

• Verzamel (halve) stoeptegels of stenen.
• Vouw stukken textiel (b.v. een laken) zo groot als de tegels of stenen.
• Leg de opgevouwen stukken textiel op het mineerhok (boven de poten).
• Leg de tegels of stenen op de gevouwen stukken textiel.
• (door het textiel wordt het gaas niet beschadigd door de tegels of stenen.

.

Mineergaastijden:

Je kunt dit mineergaashok over prei of over koolplanten zetten.

Over kool (en wortelen):

Je kunt in maart het mineerhok over koolplantjes zetten. En in april winterwortelen onder het mineerhok in de tuingrond zaaien. De planten zijn zo beschermd tegen vliegen, vlinders en ander ongedierte.

.

Over (winter)prei:

Zet het mineergaas op 1 september of eerder over (winter)preien.

Open het mineergaashok als het waait; bij winderig weer zijn er weinig mineervliegen in de lucht.

Haal het mineerhok rond 1 december weg (of later). Tussen 1 sept en 1 dec zijn de prei-mineervliegen actief.

.

Geoogste preien uit het mineergaashok:

In februari of maart kun je winterpreien uit de tuingrond halen en thuis bewaren. Laat je de preien langer in de grond staan dan gaan ze “schieten”; er komt een bloemstengel midden in de prei.

Grote bloempot met 20 geoogste winterpreien die onder mineergaas stonden.

Dezelfde 20 preien na het weghalen van vuile, modderige buitenste bladeren.

Al mijn geoogste preien die onder mineergaas stonden na het weghalen van buitenste bladeren. Geen mineerpoppen, geen scheuren met bruine randen, geen vreetsporen, kortom ongeveer 60 “gave” preien.

.

Andere bescherming tegen mineervliegen:

Een collega volkstuinder legde lichtgewicht vliesdoek op de preien. Met stenen op de rand van het doek voor een goede afdichting en tegen loswaaien. Het doek beschermt ook tegen sneeuw en erge vrieskou.

.

Als je prei “niet behandelt”, dan kan je bij het bereiden in de keuken veel maden en poppen vinden. Hieronder de foto’s;

Bladeren van een dikke herfstprei. De witte vraatstrepen van de mineermade zijn in het groene blad niet erg goed zichtbaar.

In deze “onbehandelde” prei zaten 18 maden en 5 poppen.

In    tip 15)     staat hoe je zo’n prei verwerkt bij het bereiden van een maaltijd.

.

Na de winter

Preiplanten kunnen in de tuingrond overwinteren.

Deze preien hebben onder een tunnel overwinterd. Er zaten geen poppen in deze preien. Misschien zijn de maden in de grond gekropen en daar poppen geworden.

.

3. Doe (2) plastic stripjes om de prei en knip de bladeren kort (N I E U W).

Over grote preiplanten heb ik de volgende gedachten:

De buitenste bladeren van een preiplant “vormen een boog naar boven toe en weer naar onder”.

Ik denk dat mineervliegen met een legboor hun eitjes leggen in de buurt van de hoogste plek van deze boog (hier bij enkele bladeren met rood/witte pijltjes aangegeven). Daar is het preiblad ongeveer horizontaal.

Op die plekken kan de mineervlieg gemakkelijk landen, putjes boren en eitjes leggen. Uit het eitje komt een made. Dat eitje of die made “voelt” de sapstroom in het blad. Hierdoor weet de made welke kant hij/zij de mijngang moet maken (eten), richting het hart van de prei.

De made heeft hierna ongeveer 30 cm preiblad ter beschikking om te eten en te verpoppen. Dus eten genoeg.

De eitjes worden dus niet afgezet in het bladoksel van de plant; eitjes afzetten gaat daar moeilijker en de uitgekomen maden hebben vanaf daar veel minder centimeters preiblad (= voedsel) ter beschikking.

Deze foto’s tonen 2 kanten van een aangetast buitenste preiblad. Er zijn (witte) vreetsporen in het groene deel die overgaan in scheuren met bruine randen in het witte deel. De totale lengte van elk vreetspoor is bij dit blad ongeveer 25 cm.

.

In 2023 heb ik het onderstaande uitgeprobeerd.

Bind bij de meeste (grote) herfstpreien de bladeren bij elkaar en knip de bladeren bovenaan korter. Voor de prei-mineervliegen is het lastiger om de eitjes op deze samengebonden preiplanten te leggen.

Ik heb bij 75 preien de bladeren samengebonden met stripjes.

Bij 15 preien verspreid over het preiveldje heb ik “niks gedaan”, dat zijn de onbehandelde preien. Die preien hebben “gewone, lange, hangende” bladeren.

Ik denk dat de mineervliegen alleen maar eitjes leggen op de “gewone, lange, hangende” bladeren van de 15 onbehandelde preien. Dat is het gemakkelijkst en vertrouwd voor de vliegen.

Mineervliegen die op gebonden, geknipte preiplanten eitjes willen leggen, doen dat op “steil omhoog gaande” bladeren. Of ze leggen de eitjes boven op het snijvlak.

.

Hieronder de foto’s;

• De middelste prei op deze foto wordt gebonden en kort geknipt.
• Knip eerst enkele (verdorde, gele, bruine) buitenste bladeren af.

• Vouw de buitenste bladeren bovenaan bij elkaar.
• Houd de bladeren bij elkaar.

• Gebruik zulke stripjes.
• Stripjes van 17 cm zijn lang genoeg.
• Stripjes van 12 cm zijn eigenlijk te kort.

• Doe 2 stripjes (deze zijn 12 cm) om de gevouwen bladeren, 1 stripje bovenaan en 1 stripje een stuk lager.

• Knip de bladeren korter. Knip ze bovenaan recht af.

Doe bovenstaande stappen bij de meeste preiplanten.

Enkele preiplanten worden niet behandeld; daar mag de mineervlieg eitjes op leggen.

.

Over prei korter knippen (mijn ervaringen):

Als je rond uienplanten hooi op de grond legt, dan blijven uienvliegen en/of mineervliegen weg.

Hooi op de grond rondom preien helpt niet tegen preivliegen en/of mineervliegen. Bij preien moet je iets anders doen:

Knip prei korter, dan kun je hooi op de preien leggen (op lange preibladeren valt hooi eraf). Op deze foto zie je korter geknipte preien met of zonder hooi op.

Eén week later zijn de preien langer gegroeid en ligt het meeste hooi ernaast. Dan moet je de prei weer korter knippen en hooi opleggen.

Uitkomst van deze knip/hooi proef:

• Hooi boven op korter geknipte preien helpt tegen de prei-mineervlieg,
• Prei korter knippen (geen hooi bovenop) helpt ook tegen de mineervlieg.
• In de geoogste preien van deze 2 groepen waren weinig mineervliegpoppen.

Dus: preien kort knippen ruim voordat de mineervlieg verschijnt helpt goed.

Zie ook deze video (zie tijdschaal tussen 06.00 en 11.00 min).

.

Te laat, groeien en knippen:

1) Het kan zijn dat je te laat bent met de behandeling.

Dan zijn er zulke vreetsporen van de mineervliegmaden op de preien te zien. Maar je kunt alsnog de behandeling beginnen. Mineervliegen leggen wel 2 maanden lang eitjes.

.

2) Gebonden, geknipte preien blijven groeien.

Als het bovenste stripje te strak om de prei is (dit stripje is 12 cm), dan krullen gegroeide bladeren naar buiten. Daar kan de mineervlieg eitjes opleggen. Maak het stripje los, strek het bladeren en doe het stripje ruimer om de prei heen. Of nog beter, gebruik een langer stripje. Knip de prei kort.

Na enkele dagen zijn er enkele midden-bladeren boven het snijvlak gegroeid (rood/witte pijlen). Knip die preibladeren weer korter (tot het oude snijvlak).

Herhaal dit afknippen totdat de prei geoogst wordt of totdat de prei niet meer groeit (in de winter en/of bij koud weer). Je kunt de afgeknipte stukjes preiblad in een gerecht gebruiken, bv in soep.

.

In de tuingrond blijven de middelste preibladeren groeien. Dat lijkt vreemd maar dat gebeurt ook bij het bewaren van een prei in een laagje water, zie onder:

Op deze foto’s zie je een halve prei en een hele prei die in een laagje water zijn bewaard. De middelste preibladeren zijn langer gegroeid tijdens de bewaar.

.

Vervolg:

Als je te lang wacht met dit herhalend kortknippen dan zijn de preibladeren erg lang en “hangen”. De mineervlieg kan daar eitjes op leggen.

Dezelfde prei na het kortknippen. De prei is weer “veilig” voor de mineervlieg.

.

Gaat deze werkwijze (stripjes om en kort knippen) goed?

Eerste oogst:

Drie geoogste preien in begin november. Met wortels en plastic stripjes om. De buitenste bladeren zijn opgedroogd en verkleurd.

Reinig de preien als volgt:

• Verwijder stripjes, buitenste “vieze” bladeren en worteltjes.
• Het bovenste deel van de buitenste bladeren kan zacht preimateriaal hebben. Als dat zo is, snijd dat zachte materiaal weg met een scherp mes(je).
• Ga na of de preien vreetsporen en/of scheuren met lichtbruine randen hebben.

.

Keukenbereiding:

Om alle aanwezige poppen of maden te vinden heb ik de preien als volgt behandeld. Deze werkwijze staat beschreven in tip 15 bij I)# Prei (winterprei).

Snijd de preien in smalle ringen. Haal hierbij de harde bladeren en de aanwezige bloemstengels weg. Schud de preistukjes in een bak met koud water.

Roer door het water en klop op de preistukjes om zand en andere ongewenste dingen van de prei los te maken. Dat gaat handig met zo’n “zeef pollepel”.

Schep daarna alle preistukjes met de zeef pollepel uit het water in een bakje.

De bereide preistukjes van mijn oogst. Links liggen afgesneden harde bladeren en verwijderde bloemstengels in een laag bakje. Rechts liggen gespoelde en geschepte preistukjes rechts in een rond bakje. Bij deze keukenbereiding zijn geen maden en geen poppen gevonden.

.

Meer preien geoogst:

Intussen heb ik 15 gekorte preien met stripjes omheen in de keuken bereid:

• Bij 2 preien waren er vreetsporen en/of scheuren met bruine randen; ik was te laat met kortknippen en stripjes omdoen. Mineervliegen hadden al eitjes op de bladeren gelegd. Ik vond 1 bruine mineerpop tijdens de bereiding in de keuken.
• Bij 13 preien waren geen vreetsporen, geen scheuren met bruine randen, geen larven en geen poppen.

.

Geleerd: Op alle kortgeknipte preien met stripjes (op 2 na) heeft de prei-mineervlieg geen eitjes gelegd. Deze “knip en stripjes” werkwijze werkt tot nu goed. Begin met deze behandeling op 1 september of eerder.

.

B4) Zachte prei en lichtgele binnenste bladeren

Het kan gebeuren dat een prei in de tuingrond gemakkelijk ombuigt. En dat (na oogsten) de schacht van zo’n prei zacht aanvoelt en indrukbaar is.

Als je de prei doorsnijdt zie je (vaak) binnenste bladeren die er anders uitzien.

Als je de prei in de lengterichting opensnijdt zie je dat veel binnenste preibladeren zacht, vochtig en geel of lichtbruin zijn. Van zo’n prei kun je de buitenste gave bladeren gebruiken in de keuken.

.

Oorzaak:

Deze kwaal wordt waarschijnlijk veroorzaakt door langdurig regenweer in de herfst/winter en niet voldoende opdrogen tussendoor. Het komt het meeste voor bij winterprei die onder mineergaas stond, daardoor minder snel opdroogt en daarna in de tuingrond nog enkele maanden overwintert.

.

Hulp:

Graaf de winterprei in oktober/november op en bewaar de preien (droog) thuis in grote bloempotten in een laagje tuingrond. Zet daarna bij langdurig regenweer de bloempotten onder een afdak.

.

.

C)# Aardappel

In een aardappelveld zijn 1 of enkele slecht groeiende aardappelplanten.

Een afwijkende aardappelplant omringd door gezonde, goed groeiende planten.

De slecht groeiende aardappelplant heeft onderaan bruine stengels.

Ik denk dat de slechte groei komt door het koude, natte weer in april gevolgd door droog warm weer in mei en juni. Misschien ook omdat ik droge, fijnkorrelige mest en stro heb ondergespit en daarin de pootaardappelen heb geplant.

Hulp:

Giet de aardappelplanten bij warm droog weer. Misschien geen stro in de tuingrond onderwerken.

.

Op enkele geoogste aardappelen, ras “Frieslander”, zijn vlekken zichtbaar.

Na schillen zijn er geen afwijkingen te zien. Volgens Heidi en Kees (zie reactie) komt dit doordat er te veel kalk in de tuingrond is. Aardappelen groeien het beste op licht zure grond.

Hulp:

Geen tuinkalk door de grond mengen.

.

Ras Nicola; kleine en afwijkende aardappels geoogst.

Nicola oogst. “Gewone” kleine en grotere aardappelen in de blauwe krat. Afwijkende aardappelen in de kartonnen doos.

Afwijkende aardappelen; lang en dun, vingervormig.

Afwijkende aardappelen; met veel uitstulpingen.

Oorzaak het koude, natte weer in april gevolgd door droog warm weer in mei en juni. Zie ook deze site .

Hulp:

De aardappelplanten “Nicola” water geven in droge, warme tijden. En niet te veel Nicola pootaardappelen planten.

De rassen Bildstar en Gloria zijn niet (of veel minder) gevoelig voor deze ziekte.

.

Bereiding in de keuken; breek of snijd de uitstulpingen er af. Daarna de aardappel schillen en verwerken. De uitstulpingen pletten (tussen een stoeptegel en een baksteen) en op de composthoop werpen.

.

.

D)# Bloemkool, Broccoli

Bloemkool en Broccoli kunnen last krijgen van draaihartigheid”:

• Eerst zie je dat de binnenste bladeren gedraaid zijn.
• Daarna worden die bladeren aangetast en zie je beestjes op de plant.
• Oorzaak: de larven van de koolgalmug.
• Info op het internet is    hier    te vinden. De koolgalmug zet zijn eitjes af op planten die op luwe, windstille plaatsen staan.

.

Hulp

• Zet de bloemkoolplanten op een winderige plaats.

• Of zet een houten geraamte met fijnmazig gaas over de koolplanten.

• Of leg vliesdoek over de koolplanten, waar de koolgalmug niet door kan. (op deze foto is vliesdoek over preien).

.

.

Broccoli of Bloemkoolplanten kunnen wegkwijnen en dood gaan.

De stengel is erg dun geworden. Er is geen aantasting door beestjes zichtbaar. Deze aantasting komt waarschijnlijk door erg nat weer in maart, april of mei.

.

Hulp:

Zet de koolplanten minder diep in de grond; in een kuiltje met de potkluit (perspotje) half in de tuingrond. Zet een gietrand om.

.

Dieper planten:

Of zet (als proef) de koolplanten erg diep in plantkuilen, met de onderste bladstelen net boven de bodem van de plantkuilen.

.

.

E)# Tomaten

E1) Rotte vlek aan de onderzijde van tomaat

Tomaten aan de plant kunnen aan de onderkant een bruine of grijze ronde vlek hebben. Dit heet neusrot (zie hier  op Diana’s site). Oorzaak is tijdelijk watergebrek. De plant is niet ziek, dus laat maar staan. Werp de vrucht(en) op de composthoop. Of snijd weg tot je goed tomatenmateriaal over hebt.

Ik zag deze afwijking in mijn tuinen tijdens de droge zomer van 2018.

.

Hulp

Geef de tomatenplant elke (droge) dag een bekertje water.

.

E2) Gebarsten tomaten

Wanneer het langdurig en veel regent en/of er wanneer je te veel water aan de planten geeft, dan kun je zulke gebarsten tomaten krijgen (“tomaten met een glimlach”).

De tomaten kunnen al gebarsten zijn voordat ze rijp zijn.

.

Hulp

Geef de tomatenplant elke (droge) dag een bekertje water.

.

E3) Donkere vlekken op tomaten, bladeren, stengels

Er kunnen bruine vlekken op tomaten, bladeren en/of stengels verschijnen. Die plantenziekte heet Phytophtora.

Oorzaak: er is veel koud water op de tomaten gevallen tijdens de (na)zomer.

.

Hulp

Pluk tomaten die groeien in de open lucht in een achtertuin vóór oktober.

Of zet de tomatenplanten in een achtertuin onder een afdak.

Of zet tomatenplanten in een (volks)tuincomplex onder een breed afdak met folie tegen dauwdruppels. Doe de zijkanten gedeeltelijk dicht tijdens slagregen. Zie ook  tip   7) Afdak voor paprika’s of tomaten   en tip    8) Tomaten kweken   .

Of plant een ras dat tegen deze ziekte bestand is, zie ook   8) Tomaten kweken   .

.

Hieronder enkele foto’s:

Tomaten in mijn achtertuin onder een afdak; meer dan 150 tomaten aan 11 planten. Enkele planten hebben bruine vlekjes op bladeren en/of tomaten.

Zonder afdak zijn er veel rotte tomaten of met vlekken bij een natte zomer.

.

Tomaten in mijn volkstuin. Plastic folie onder ’t afdak vangt dauwdruppels op. En er is zijkantfolie. Dit folie is omlaag tijdens droog weer.

Bij hevige regenval is er zijkantfolie rondom het afdak. Door de openingen boven en onder het zijkantfolie is het afdak nog steeds luchtig.

.

E4) Gerimpelde tomaten

In een warme droge zomer kunnen bij enkele planten rijpe tomaten aan de plant gerimpeld zijn. Ik denk dat de wortels van de tomatenplant in droge grond staat en/of te weinig water heeft gehad.

Hulp: Ik denk dat deze kwaal minder optreedt als je de tomatenplanten regelmatig (b.v. elke 2 dagen) water geeft. Over water geven zie ook    deze site   .

.

.

• F)# Witlof.

Deze witlofkroppen hebben stipjes op de kroppen en bruine plakkerige korte buitenste blaadjes.

Die stipjes zijn bladluizen. Haal ze weg met een borstel onder koud stromend water.

.

Oorzaak:

Vóór deze witlofgroei zijn geen buitenste bladeren weggebroken of afgesneden van de wortels. Misschien was de compost ook te vochtig bij de witlofgroei.

Links de wortels vóór de witlofgroei, rechts na het afbreken van de kroppen.

.

Hulp:

Vóór het groeien van witlofkroppen altijd de buitenste bladeren (blaadjes) wegbreken of afsnijden.

.

.

G)# Wortelen

In winterwortelen kunnen diepe scheuren en barsten zijn.

.

Oorzaak:

De tuingrond rondom de wortel is een lange tijd te droog en een lange tijd te vochtig geweest, zie ook deze Engelstalige sites:   deze   en    deze    .

.

Hulp:

• Geef dikwijls water, maar niet te veel per keer.
• Leg kort geknipt stro om de wortelplanten op de tuingrond. De grond droogt dan minder snel uit. Let op: geen hooi, want dat geeft veel grasplantjes.

.

Bereiden:

Je hoeft winterwortels met barsten niet weg (op de composthoop) te gooien.

Gebruik een schilmesje om de winterwortel met barsten in bruikbare stukken te snijden. Hierna kun je de stukken winterwortel verder bewerken.

.

H)# Bonen

H1) Schimmelende bonen op keukenpapier.

Als je bonen ontkiemt op vochtig keukenpapier kan het gebeuren dat er (veel) bonenzaden gaan schimmelen. Op bonenzaden is blauwe schimmel die lijkt op schimmel op “bedorven fruit”. De bonenzaden ontkiemen slecht; er groeien maar weinig grote bonenplantjes uit de zaden.

.

Je kunt de superkleine bonenplantjes in compost wat groter laten groeien;

Zet de bonenplantjes met de korte wortels in een laag compost in een lage bak.

Laat de bonenplantjes op een warme, beschutte plek groter groeien. Plant de groter gegroeide bonenplantjes in de tuingrond.

Je kunt ook het volgende doen:

Hulp 1:

Plant de bonenplantjes in de grond en zet doorzichtige bakjes over de plantjes.

Plant de kleine schimmelende bonenplantjes in de tuingrond, met de worteltjes in de grond.

Zet na het planten doorzichtige bakjes over de plantjes.

Haal de doorzichtige bakjes weg als de plantjes wat groter zijn geworden. Laat de planten uitgroeien tot grote bonenplanten.

.

Hulp 2 (heet water spoelen)

Overgiet het keukenpapier, de (ijs)bak en het deksel met kokend water. Strooi daarna de bonenzaden op het keukenpapier (niet met de vingers aanraken). Zo heb je de meeste kans dat op de bonenzaden geen blauwe schimmel komt en dat de zaden uitgroeien tot goede bonenplantjes.

Reinig (ijs)bak en deksel in een warm sopje. Daarna de (ijs)bak en het deksel afspoelen met koud leidingwater en afdrogen of laten drogen aan de lucht.

Snijd de verpakking van bonenzaad open om een uitstrooiopening te maken. En pak een theelepeltje erbij.

Leg gevouwen keukenpapier (6 lagen) in de ijsbak. Je kunt het geheel in een lage (zaai)bak zetten, een opvangbak voor het water.

Giet een laagje kokend heet water in de ijsbak.

Houd de ijsbak schuin om alle 4 zijkanten van de ijsbak met heet water te “behandelen”.

Giet het hete water uit de ijsbak over de binnenkant van het deksel en over het theelepeltje.

Giet daarna het water uit de ijsbak tot het uit de ijsbak druppelt.

Zet de ijsbak recht. Strooi bonenzaden uit de verpakking op vochtig keukenpapier.

.

In plaats van bonenzaden uit de verpakking strooien kun je bonenzaden uit de verpakking scheppen en op het vochtig papier laten vallen. Deze lepel moet van tevoren gespoeld worden met kokend water en daarna worden gedroogd met tissue of gedroogd aan de lucht.

.

Na het zaaien kun je de bonenverpakking “dicht doen” met elastiekjes.

Als nodig, gebruik het theelepeltje om de zaadjes gelijkmatig te verdelen (overal ongeveer even veel zaden op het papier).

Leg het deksel op.

Laat de bonenzaden ontkiemen. Laat tijdens het ontkiemen het deksel op de bak totdat er bonenplantjes zijn; als gewenst het deksel bij 1 hoekje iets openen om in de bak te kijken.

.

Gegroeide bonenplantjes:

Na een tijd zijn de eerste “grote” bonenplantjes gegroeid;

Dit zijn de eerste “grote” bonenplantjes, in potjes met compost geplant. Maar je kunt ze ook in de tuingrond planten.

Deze bonenzaden moeten nog uitgroeien tot grote plantjes. Leg het deksel weer op de ijsbak.

Hierna zijn er telkens “grote” bonenplantjes van het papier afgehaald en in potjes geplant. Op 2 na zijn alle bonenzaden gezonde grote bonenplantjes geworden.

Bij dit ontkiemen zijn er zwart/grijs/bruine schimmelvlekken op de bonenschilletjes. Dit is een “goede” schimmelkleur bij het ontkiemen van bonen. De schimmellaagjes zijn dun en vlak.

Bij “slecht” ontkiemen van bonenzaden zijn er blauwe schimmelvlekken op de bonenschillen. De schimmellaagjes zijn “dik en lijken op poeder”.

Geleerd: deze werkwijze (kokend water spoelen, zaden op strooien) levert veel goede “grote” bonenplantjes op. En geen of weinig blauwe schimmel.

Ik weet niet welke handeling (heet spoelen of zaden niet aanraken) het beste helpt.

.

H2) Vogelvraat

Kleine bonenplanten worden vaak aangevreten door vogels (mussen).

Hulp:

Je kunt gaastunnels (zoals gebruikt bij aardbeiplanten) over de kleine bonenplanten zetten. En weghalen als er boontjes aan de planten hangen.

.

H3) Slappe peulen met grote bonen

Bij bepaalde weersomstandigheden hangen er “stevige” en/of “slappe” peulen aan de bonenplanten. Vooral bij het ras Miracle , is mijn ervaring. Dit gebeurt bij hoge en lage planten met bonen er aan.

Twee peulen van Miracle sperziebonen; stevig (links) of slap (rechts).

Dezelfde peulen na doorsnijden en boontjes uithalen; stevig (links) of slap (rechts).

Je kunt een slappe peul indrukken. Daarbij voel je de bonen in de peul. Een stevige peul is niet in te drukken en je voelt daarbij de boontjes niet of nauwelijks..

Mogelijke oorzaak is het zomerweer in juli, augustus of september. Bij “slecht” boontjesweer groeien de zaadjes in de peulen sneller en vormen grote zaadjes in slappe peulen.

Hulp:

Zaai bonenzaden van het ras Miracle later in de zomer op keukenpapier, tussen 15 juli en 15 augustus. En/of zaai bonenzaden van het ras Prelude langer; zaai tot 1 augustus.

Misschien helpt dit ook; zet kleine bonenplantjes Miracle eerst in bloempotjes met compost en zet later de grote bonenplantjes in de tuingrond. Als gewenst veel compost in de plantgaten doen.

.

H4) Stipjes op boontjes

Boontjes met bruine vlekjes, ras Prelude.

Boontjes met donkere vlekjes, ras Miracle.

Zulke stipjes of vlekjes op bonen heeft zijn oorzaak in koud, nat weer tijdens de groei. Die verschijnen meestal aan het eind van de zomer of in de herfst.

Hulp:

Je kunt eind zomer of in de herfst een (tunnel)kas over de rij bonenplantjes zetten.

.

.

I)# Rode bietjes

Bietjes kunnen aangevreten worden door muizen. In mijn tuin stonden de bietjes in een rij naast een rij witlofplanten. In de witlof konden de muizen schuilen. En muizen konden “wonen” in hooi vlakbij.

Hulp:

Zaai de bietjes in een rij verder weg van de rijen met witlofplanten. Dan is er geen schuilplaats voor de muizen. Zaai de bietjes in een meer open ruimte, naast het tuinpad of naast een zijpad in je tuin.