36) Preiplanten opkweken, uitplanten en verzorgen (enkele werkwijzen)

In deze tip:

• Inleiding
• Bescherming tegen de preimineervlieg
• Z)# Mijn nieuwste werkwijze, binnen zaaien en opkweken op vochtig wc-papier, miniplantjes in de tuingrond zetten (als gewenst onder een kas)
• A)# Werkwijze van Jerry: zaaien in bakje, verplanten in tray of potjes, prei met wortelkluit uitplanten in ronde gaten
• B)# Zaaien in een 20 cm grote bloempot met potgrond
• C)# Diana’s werkwijze:  Zaaien in een 5 cm diepe plastic bak. Daarna stuk zaaigrond (met hierin veel worteltjes van preiplantjes) in de tuingrond ingraven
• Wat gaat beter (werkwijze A,B en C)?
• D)# Preiplantjes uitplanten, 4 werkwijzen
• E)# Prei in grote bloempotten

Inleiding

In deze tip staan 4 werkwijzen om prei te kweken;

• Z) Sjef: binnen zaaien en opkweken op vochtig wc-papier, de miniplantjes in de tuingrond planten (als nodig in of onder tunnelkas).
• A) Jerry: zaai in een bakje, verplant elk plantje in een bloempotje (of tray), zet later elke preiplant met wortelkluit in de tuingrond.
• B) Video: zaai in een hoge grote bloempot, haal elk preiplantje los en plant het in de tuingrond.
• C) Diana: zaai in een bak met compost of potgrond/brekerzand 4 op 1, til het hele stuk grond met plantjes en wortels uit de bak en zet het in de tuingrond. Laat groter groeien. Haal later elk preiplantje los en plant het in de tuingrond.

Verder in deze tip:

• D) Zaaien in tuingrond of in een laagje compost in de tuingrond, met verplantbuis elke plant uithalen en in een rond gat in de tuingrond planten.
• E) Preiplanten uitplanten, 4 werkwijzen.
• F) Prei in grote bloempotten.

.

Bescherming tegen de preimineervlieg

Preimineervliegen leggen hun eitjes op preiplanten. Ze doen dat tussen begin maart en begin mei (dus in de lente) en tussen eind augustus en eind oktober (dat is in de late zomer, vroege herfst).

• Preiplanten die in de lente worden aangetast krijgen gekrulde bladeren en “raar groeiende preien”. Dat wil ik niet. Je kunt preiplanten in de lente onder een tunnelkas (golfplaattunnel) in de tuin laten groeien. Zorg er dan voor dat de tunnelkas “vliegdicht” is. Ik ben aan het uitzoeken hoe je dit het beste kunt doen; je kunt de 2 uiteinden van de tunnelkas afsluiten met een plexiglasplaat met luchtgat en vitrage erover. Meer hierover in    tip 4)    bij B3) Prei, bruine poppen.
• Aantasting in de herfst geeft veel bruine poppen (“langwerpige korrels”) in de preien. In    tip 4)    staat bij B3) Prei, bruine poppen dat het kort knippen van de preibladeren een beetje helpt tegen deze aantasting. Je kunt nog beter een hok van mineergaas over de preien zetten.

.

Mijn werkwijze Z)# zaaien op vochtig wc-papier enzovoort gaat erg goed. Zie de beschrijving in   tip 18)   .

In de eerste hoofdstukken worden werkwijze A, B en C beschreven en met elkaar vergeleken.

A)# Werkwijze van Jerry: zaaien in bakje, verplanten in tray of potjes, prei met wortelkluit uitplanten in ronde gaten

A1) Zaaien

Vul een plastic bakje met een mengsel van potgrond en tuinkalk (10 op 1). Sproei de potgrond met water. Gebruik een dun stukje “plantentsteunstok” met een elastiekje om kleine kuiltjes in de potgrond te maken. Steek het stokje in de potgrond tot aan het elastiekje.

Zaai in elk zaaikuiltje een preizaadje, 40 kuiltjes, 40 zaadjes.

Bedek de zaadjes in de zaaikuiltjes met gezeefd droog tuinzand (links) of met droge gezeefde potgrond (rechts).

Doe de bak in een plastic zak. Maak de plastic zak een stukje dicht zodat er een luchtopening blijft.

Of gebruik een wasknijper om een luchtopening te maken en maak het zakje dicht tot aan de wasknijper.

.

Zet het geheel in een ruimte met een temperatuur van ongeveer 20 gr C.

Haal de bak uit de plastic zak als de eerste preiplantjes zijn opgekomen of ongeveer 0,5 tot 1 cm groot zijn.

.

A2) Preiplantjes groeien in het bakje

Negen (9) dagen na het zaaien.

Zesentwintig (26) dagen na het zaaien. De bovenkant van de zaaigrond is een beetje groen (algen), ondanks de tuinkalk die bijgemengd is.

Uit de 40 zaadjes zijn ongeveer 30 plantjes gegroeid; ongeveer 25 grote en 5 kleinere prei-plantjes.

.

A3) Preiplantjes in bloempotjes zetten

Ongeveer 1 maand na het zaaien of als de preiplantjes ongeveer 15 cm lang zijn:

• Giet water in het bakje en haal alle preiplantjes met worteltjes eraan uit de zaaibak.
• Knip bij elk preiplantje een stukje van de worteltjes af, tot ongeveer 3 tot 5 cm.
• Maak een mengsel van compost en tuinkalk, ongeveer 10 op 1.
• Meng wat droge gezeefde verkruimelde stalmest door het mengsel; ongeveer 1 op 20.
• Doe een laagje mengsel in een 5 cm bloempotje, zet een preiplantje in en vul verder op met mengsel.
• Zorg ervoor dat de preiplantjes niet te diep in het bloempotje worden geplant. Het hart van elk preiplantje (daar waar veel blaadjes bij elkaar komen) moet boven de compost uitsteken.
• Geef de preiplantjes water.

• Zet de bloempotjes met plantjes op een laagje compost in een bak met bodemgaten. Handig bij water geven; het laagje neemt veel water op tijdens gieten. En zorgt ervoor dat compost in de potjes niet snel opdroogt.

Enkele weken later zijn de plantjes hoger dan de wasmand. Als de plantjes zo dik zijn als een potlood, dan kun je ze uitplanten.

.

A4) Preiplantjes in de tuin zetten

Je kunt een emmer gebruiken om bloempotjes met preiplantjes naar de tuingrond te brengen.

Maak een voortje in de tuingrond, ongeveer 10 cm diep en 10 cm breed.

Maak in de bodem van het voortje ronde gaten van 6 cm doorsnede en ongeveer 10 cm diep. Dat gaat heel handig met een buis (hemelwaterafvoerbuis). Zie ook tip 41. Telkens na het maken van een gat de tuingrond uit de buis kloppen.

Haal het preiplantje samen met de potkluit uit het bloempotje.

Pak de prei bij de bladeren vast en laat de wortelkluit in het ronde gat in het voortje zakken. Strooi wat tuingrond op en rondom de wortelkluit.

Gebruik een gieter met broes om koud kraanwater in het voortje te sproeien. Laat het water in de grond zakken.

.

Opmerking 1:  Bloempotje met inzet

Je kunt een preiplantje in een bloempotje met inzet laten groeien, zie ook tip 20. Haal vóór het uitplanten de inzet uit het bloempotje.

Haal daarna het preiplantje met wortelkluit van de inzet af. Trek daarbij de worteltjes voorzichtig uit de gaatjes. Of snijd of breek wat worteltjes af.

.

Opmerking 2: Blad kort knippen

Knip na het planten een stuk van de (buitenste) bladeren af. Dan gaan de bladeren niet hangen, en groeit de plant snel weer door.

.

.

B)# Zaaien in een 20 cm grote bloempot met potgrond

Op het internet vond ik dit   filmpje  .  waarin wordt getoond hoe je prei zaait in een grote plastic bloempot, gevuld met potgrond en zaaigrond. En hoe je de preiplanten uit de pot haalt en hoe je ze plant.

• Haal de hele kluit uit de bloempot.
• Zet de kluit in een emmer water.
• Beweeg de kluit met plantjes in het water om de grond “los te maken”.

• Trek voorzichtig de preiplanten uit elkaar.
• Was (spoel) de preiplantjes in koud water.
• Zoek de dikste preitjes uit, en doe de dunne preitjes op de composthoop.

• Knip wel of niet een stukje van de worteltjes of bladeren af. Op de foto hierboven zie je dat bij alle preiplantjes op 1 na, de worteltjes korter zijn geknipt.
• Plant de preiplanten uit, zie ook hoofdstuk E)# Preiplantjes uitplanten, 4 werkwijzen.

.

.

C)# Diana’s werkwijze:  Zaaien in een 5 cm diepe plastic bak. Daarna stuk zaaigrond (met hierin veel worteltjes van preiplantjes) in de tuingrond ingraven

Deze werkwijze is verzonnen door Diana en staat   hier  .

C1) Zaaien

Zaai prei in plastic bakjes (met bodemgaatjes) met “potgrond/metselzand mengsel 3 op 1”  of met compost.

Deze preiplantjes groeien in compost (linker bak) of in het potgrond/zand mengsel (rechter bak)..

C2) Preitjes in de tuingrond planten

Als de plantjes 20 cm hoog zijn kunnen ze in de tuingrond worden gezet:

• Maak een diep plantbedje;
  • Schep in de tuin wat tuingrond weg om een gebiedje van ongeveer 5 cm diep te maken. Het gebiedje is wat groter dan de stukken grond met preiplantjes in de bak(ken) bij elkaar.
  • Maak in dat gebiedje de tuingrond diep los.
  • Meng wat fijne (koeien)mest door de grond van het verlaagde gebiedje.

• Haal het hele stuk grond met preiplantjes en worteltjes uit het bakje.
• Leg dit stuk grond met preiplantjes en worteltjes op de grond in het verlaagde gebiedje.
• Vul de “open rand” van het verlaagde gebiedje met tuingrond, zodat het geheel weer vlak is.
• Giet water uit een gieter met fijne broes op de preiplantjes.
• De plantjes op de foto hierboven zijn uit de twee grote zaaibakken getild, de bakken van 20 bij 30 cm.

Opmerking:

Het uittillen van het stuk grond met preiplantjes en worteltjes is niet gemakkelijk. Als de plantjes (te) klein zijn, hebben ze weinig kleine worteltjes en dan valt het stuk grond gemakkelijk uit elkaar tijdens het uithalen en neerleggen. Of je beschadigt de plantjes te veel bij het vastpakken.

.

Maar met grotere preiplantjes gaat het wel goed:

Grote(re) preiplantjes in het plantbed gezet.

.

Je kunt een plaat onder in de grote bak leggen voordat je zaaigrond in de bak strooit. Dan kun je later de grond met preiplantjes gemakkelijker uit de bak halen en in de tuingrond schuiven. Meer daarover in     tip 18    , hoofdstuk C)#.

.

.

Wat gaat beter (werkwijze A,B en C)?

Van links naar rechts op deze foto:   A)# Jerry’s werkwijze met bloempotjes,    B)# Grote bloempot zoals in de video,   C)# Diana’s werkwijze.

Werkwijze A)# en C)# zijn goed te doen en geven grote preiplantjes.

Werkwijze B)# moet verbeterd worden. In een rijker zaaimengsel zullen de preitjes sneller groeien. En het loshalen van de preiplantjes uit de kluit zou wat beter moeten gaan.

.

.

D)# Preiplantjes uitplanten, 4 werkwijzen.

Bij het zoeken op het internet en bij navraag bij collega tuinders kom ik 4 werkwijzen tegen om preiplantjes in de grond te zetten.

Zet preiplanten in de grond als ze ongeveer potlooddik zijn. Zorg er voor dat hierbij het “hart” van de preiplant (waar de bladeren samenkomen) niet met tuingrond wordt bedekt. Een te diep staande preiplant kan dood gaan.

Als de preiplant groter is gegroeid, mag er wel tuingrond tegen de plant aan zijn. Hierdoor krijg je een groter wit deel onderaan de prei.

Knip bij elk preiplantje een stuk van het loof en van de wortels af. Hierna is er 25 tot 30 cm loof en 3 tot 5 cm wortel over.

.

Hieronder staan de 4 werkwijzen om preiplantjes te planten:

• D1) Planten in een 10 cm diep voortje,
• D2) Planten in 6 cm ronde gaten in de tuingrond,
• D3) Planten in een smal voortje,
• D4) Planten in 3 cm ronde gaten in de tuingrond.

Bij D5) Groeien zie je hoe de preiplanten groot groeien. Bij D6) De beste manier lees je wat het beste gaat.

.

D1) Planten in een 10 cm diep voortje

• Maak een 10 cm diep voortje in de tuingrond.
• Maak in de bodem 5 cm diepe ronde gaten (met een buis).
• Zet elk preitje in een rond gat.
• (Je kunt het preitje tegen een bamboestokje laten leunen).
• Strooi wat fijn verkruimelde mest of compost in het gat.
• Schuif grond rondom de preiworteltjes.
• (Haal het bamboestokje weg)
• Geef water.

In de loop van de tijd komt er tuingrond in het voortje door schoffelen, wieden, regen en gieten. Dit zorgt voor het witte gedeelte van de prei.

.

D2) Planten in 6 cm ronde gaten in de tuingrond

• Maak in de bodem 15 tot 20 cm diepe ronde gaten (met een buis).
• Zet elk preitje in een rond gat.
• (Je kunt het preitje tegen een bamboestokje laten leunen).
• Strooi wat fijn verkruimelde mest of compost in het gat.
• Geef water.
• (Haal het bamboestokje weg).

Tijdens het water geven spoelt er tuingrond in het gat en worden de mest en de wortels van de preiplanten met een laagje grond bedekt. Dik genoeg om de plant verder te laten groeien.

Preiplanten enkele weken later. Van elke plant is het “hart” nog steeds niet bedekt met tuingrond, maar “vrij in de lucht”.

In de loop van de tijd komt er tuingrond in de gaten door schoffelen, wieden, regen en gieten. Dit zorgt voor het witte gedeelte van de prei.

.

D3) Planten in een smalle sleuf

• Maak in de bodem 10 tot 15 cm diepe sleuven (met een schep).
• Zet plantpreitjes 5 tot 10 cm diep in een sleuf.
• Strooi wat fijn verkruimelde mest of compost in de sleuf.
• Druk aarde tegen het geplante preitje.
• Geef water.

Deze werkwijze gaat snel. Het hart van de preitjes is boven de grond. Schuif hierna regelmatig  grond tegen de plantjes. Dit zorgt voor het (korte) witte gedeelte van de prei.

.

D4) Planten in 3 cm ronde gaten in de tuingrond

• Maak in de bodem 15 tot 20 cm diepe ronde gaten (met een schopsteel).
• Zet elk preitje in een rond gat.
• Strooi wat fijn verkruimelde mest of compost in het gat.
• Geef water.

Door groter groeien komt elk “hart” van de preiplant steeds hoger boven de tuingrond. Door schoffelen, wieden, regen en gieten komt er tuingrond in de gaten. Hierdoor krijgt de preiplant een wit deel aan de onderzijde.

.

D5) Groeien

Hieronder foto’s van de 4 groepen preien;

• Linksachter in een smalle sleuf.
• Linksvoor in 3 cm ronde gaten.
• Midden in 6 cm ronde gaten
• Rechts in ronde gaten in een voortje.

Dezelfde preiplanten, weken na het planten.

.

D6) De beste manier om te planten

Er is eigenlijk geen “beste” manier om preien te planten. Alle 4 werkwijzen zijn goed. Heel belangrijk is dat het “hart” van de preiplanten altijd boven de grond is.

Mijn voorkeur is E2) uitplanten in 6 cm ronde, diepe gaten.

.

.

E)# Prei in grote bloempotten

Je kunt preiplanten in grote bloempotten laten groeien. Gaat redelijk.

• Vul een bloempot “ruim half” met gezeefde compost.
• Doe hierbij 2 eetlepels gezeefde droge stalmest (zie tip 2, nr 66) en 1 theelepel tuinkalk (Dolokal).
• Compost of droge mest zeven gaat handig door de bodemgaatjes van een plastic bloempot.

• Meng in een emmer de tuinkalk en de mest gelijkmatig door de compost.

• Schud het mengsel weer terug in de bloempot.

• Maak een rond gat van ongeveer 4 cm doorsnede in het mengsel. Diepte van dit gat is ongeveer 5 cm.

• Zet een preiplantje (met kortgeknipte worteltjes en bladeren) in het gat. Vul het gat weer op met het mengsel.

• Zet 5 tot 8 preiplantjes in de bloempot. Sproei veel kraanwater of regenwater in de bloempot.

Hierna:

• Geef regelmatig water. Zet de bloempot gewoon buiten op de stoep (of in de tuin) zodat de planten ook regenwater krijgen.
• Pluk regelmatig onkruidjes uit de grond in de bloempot.
• Schud enkele keren een laagje tuingrond in de bloempot, telkens zodra de preiplanten wat groter zijn gegroeid.
• Zorg ervoor dat je niet teveel grond opschudt; het “hart” van elke preiplant moet boven de grondlaag uitsteken. Zie de foto hieronder.
•  Vul uiteindelijk elke bloempot met tuingrond tot de pot ongeveer vol is. Hierdoor krijgen de preiplanten lange witte gedeelten.

Deze werkwijze gaat redelijk. Niet zo goed als preiplanten laten groeien in de volle grond. Maar toch het proberen waard.