35) Meer tips over bonen kiemen

In deze tip:

• A)# Inleiding
• B)# Andere “deksel” op de bak met kiemende bonen
• C)# Kiemen op een “warm apparaat”
• D)# Kiemen in tuingrond, in potgrond, in metselzand of op keukenpapier
• E)# Bonenzaad kiemen in een laagje water
• F)# Bonenzaad in de diepvries
• G)# Bonenzaad met slechte kiemkracht
• H)# Bonenzaad neemt te snel water op

A)# Inleiding

Bij     tip 12) “(Snij)bonen zaaien op keukenpapier”    staat hoe je bonenplantjes kunt kweken op vochtig keukenpapier.

Af en toe gaat hierbij iets mis. In deze tip meer info over bonen kiemen.

.

B)# Andere “deksel” op de bak met kiemende bonen

Leg het oorspronkelijke deksel los op de bak of druk het deksel vast. Bij zo’n bak met deksel zijn altijd wel kleine luchtopeningen. Het vochtige papier droogt niet snel uit en de bonenzaden krijgen frisse lucht.

Wil je veel bonen kiemen, zet dan meer bakken (elk met deksel) op elkaar.

Je kunt een “kartonnen deksel” op de bak leggen. Zo maak je het deksel;

Nodig: een stuk karton, 2 elastiekjes, en een plastic zak met “rechte hoeken”.

• Knip het karton op maat (iets groter dan de bak).
• Schuif het karton in de plastic zak. Dit gaat gemakkelijker door de schuin afgeknipte hoekjes van het karton.

• Vouw de plastic zak om. Doe 2 elastiekjes om het geheel.
• De elastiekjes houden de deksel “in vorm”. De elastiekjes zorgen ook voor een kleine luchtopening tussen deksel en bak.

• Je kunt meerdere bakken met kartonnen deksels op elkaar zetten. Handig als je veel bonenzaden wilt kiemen.

.

C)# Kiemen op een “warm apparaat”

Als je de bak met bonenzaden  op een warm apparaat zet, ontkiemen ze sneller. De warmte gaat dan via de bodem van de bak naar de bonenzaden.

Bonenzaden na 5 dagen ontkiemen op vochtig keukenpapier. Links bij 19 gr C, rechts op de cv-ketel tussen 25 en 30 gr C (rechts). Tijdens het ontkiemen was er een deksel op de bak.

.

Oud bonenzaad, warm ontkiemen:

Ontkiem je “oud” bonenzaad op vochtig papier dan komen er blauwe schimmelvlekken op de zaden. De meeste zaden worden bonenplantjes.

Bij enkele bonenzaden zijn de kiemblaadjes verdwenen.

Je kunt “oud” bonenzaad beter warm ontkiemen; de bonenplantjes groeien sneller dan de schimmel ze aantast. Foto boven; links warm gekiemd (30 C), rechts 20 C.

.

Spoelen met kokend water en zaden opstrooien:

Je kunt ook de ijsbak, keukenpapier en deksel met kokend (heet) water afspoelen. Daarna het water uit de ijsbak gieten tot “druppelen”.

Strooi daarna bonenzaden uit de verpakking op het vochtig keukenpapier (de bonenzaden niet aanraken). Klik daarna het deksel op. Hier groeien veel goede bonenplantjes zonder blauwe schimmel uit. Meer hierover in  tip 4)  bij H)# Bonen.

.

D)# Kiemen in tuingrond, in potgrond, in metselzand of op keukenpapier

Je kunt bonenzaad ontkiemen in vochtig metselzand (gehoord van een collega tuinder en gelezen in een tuinboek).

Test:

• Ontkiem bonenzaden, ras Miracle, in een bak met vochtig metselzand, vochtig tuingrond, vochtige potgrond of op vochtig keukenpapier. Temperatuur tussen 20 en 30 C. Op elke bak lag een kartonnen deksel tijdens het kiemen.

Uitkomst in onderstaande foto’s en beschrijvingen. Je ziet telkens 4 bakken;

• tuingrond (linksboven op de foto)
• potgrond (rechtsboven)
•  metselzand (rechtsonder)
• vochtig keukenpapier (linksonder)

• Vul 3 bakken met losse vochtige grond (tuingrond, potgrond of metselzand).
• Schud elk bak om de grond gelijkmatig over de bodem te verdelen.
• Druk de grond niet aan.
• Leg in 1 bak 6 lagen keukenpapier op de bodem en sproei er koud water op.
• Leg droge bonenzaden op de “grond” en druk ze tot half in de grond.
• Leg droge bonenzaden op vochtig papier.

• Strooi ongeveer 0,5 cm “grond” op de “grond” in de bakken.
• Leg op elke bak een “kartonnen deksel”.
• Laat de bonenzaden ontkiemen.

Op de volgende foto’s zie je de kiemende bonenzaden (de deksels zijn even weggehaald om de foto’s te maken). Tijdens ontkiemen stonden de bakken buiten onder een afdak, bij warm zomerweer, 20 tot 30 C.

Na 2 dagen ontkiemen bij 20 tot 30 gr C.

.

Na 4 dagen ontkiemen bij 20 tot 30 gr C.

.

Na 5 dagen ontkiemen bij 20 tot 30 gr C.

De grootste bonenplantjes na 5 dagen ontkiemen; in metselzand (links) en op vochtig keukenpapier (rechts).

.

Na 7 dagen ontkiemen bij 20 tot 30 gr C.

• Alle bonenplantjes in de bak met metselzand zijn in de tuingrond geplant.
• De grootste bonenplantjes uit de 3 andere bakken zijn in de tuingrond gezet.

.

Geleerd:

• Ontkiemen in vochtig metselzand gaat het snelst. In metselzand zijn geen schimmels en bacteriën die bonen aantasten of het kiemen vertragen.
• Kiemen op vochtig keukenpapier en in vochtige tuingrond gaat iets langzamer dan in metselzand.
• In vochtige potgrond gaat het kiemen veel langzamer. Potgrond is een beetje zuur. Hier (bij BODEM / BEMESTING) staat dat bonen niet van zure grond houden.

.

E)# Bonenzaad kiemen in een laagje water

Kiemen bonen ook goed onder erg vochtige omstandigheden?

De onderstaande proef laat het zien.

Drie bakken. In elke bak zijn 10 bonenzaden van het ras “Miracle”.

• In de linker bak zijn droge bonen op 6 lagen vochtig keukenpapier gelegd.
• In de middelste bak liggen bonen half onder water op 1 laag keukenpapier.
• In de rechter bak liggen de bonen helemaal onder water op 1 laag keukenpapier.

Tijdens het ontkiemen (bij 20 tot 25 C) lag op elke bak een “kartonnen deksel”.

.

Dezelfde bakken na 5 dagen ontkiemen.

Uitkomst:

• Op vochtig keukenpapier zijn alle 10 bonen ontkiemd.
• Bij half in water ontkiemen; 6 bonen zijn ontkiemd, 4 bonen zijn verdronken.
• Bij helemaal onder water zijn alle bonenzaden verdronken.

Alle verdronken bonenzaden op papier. Ze rotten, stinken, schimmelen, zijn zacht en gaan niet meer kiemen.

Goed (niet oud) bonenzaad ontkiemt redelijk goed in vochtige grond als het water in de bodem kan wegzakken.

.

F)# Bonenzaad in de diepvries

Laat je boontjes aan de plant groot groeien en opdrogen, dan kun je droge bonenzaden uit de peulen halen. Om eitjes van insecten in de bonenzaden te “doden” kun je de zaden 24 uur in de diepvries (-18 gr C) doen.

Kunnen ze daar tegen? Zie hieronder.

• Bonenzaden ras Miracle.
• Groepen van drie zaden lagen 0,1,2,3,4 of 5 dagen in een diepvrieskist bij – 18 C.
• Hierna zijn alle zaden op vochtig keukenpapier gelegd bij 20 tot 25 gr C. Op de bak lag een “kartonnen deksel” tijdens het ontkiemen.

Dezelfde bonen na 3 dagen ontkiemen:

• Bijna alle bonenzaden zijn ontkiemd.
• Twee zaden met schimmelvlekjes zijn niet ontkiemd; één “3” en één “5”.

Alle ontkiemde zaden groeiden uit tot normale bonenplanten. Uit de zaden met schimmelvlekjes kwamen geen bonenplantjes.

Geleerd: Je kunt bonenzaden enkele dagen in de diepvries (- 18 gr C) doen.  Daarna kiemen ze ongeveer even goed als bonen die niet zijn behandeld.

.

G)# Bonenzaad met slechte kiemkracht

Op de verpakking van zaad staat (altijd) een “bruikbaar tot” datum. Klopt deze datum wel? Hieronder enkele kiemproeven;

Op dezelfde dag zijn deze 2 doosjes “Miracle” bonenzaad gekocht. Elk doosje met een ander nummer en “bruikbaar tot” datum; bij aankoop nog 3 of 4 jaar bruikbaar.

Zaad “bruikb tot 1-1-2016” wordt verderop in deze tip “oud” genoemd, “bruikb tot 1-1-2017” heet “nieuw”.

.

G1) Kiemen in vochtige tuingrond

Van “oud” en “nieuw” zijn 10 zaden op een vochtig tuingrond/compost mengsel gelegd.

(Hier is de bak een kwart slag gedraaid. Op het kaartje: O = “oud”, N = “nieuw”)

Op de bonenzaden is een laagje vochtige tuingrond/compost mengsel gestrooid. Daarna is een kartonnen deksel opgelegd. De bonen kiemden bij 20 tot 25 gr C.

Na 2 dagen kiemen.

Na 4 dagen kiemen.

• Uit de 10 “nieuwe” zaden zijn 10 bonenplantjes gegroeid.
• Bij de 10 “oude” zaden zijn geen plantjes zichtbaar.

De 10 “oude” bonenzaden zien er na uithalen en afspoelen zo uit; bruin met schimmelvlekjes. Zulke zaden zullen in “gewone tuingrond” ook slecht ontkiemen.

.

Kiemen in vochtig metselzand of op vochtig keukenpapier

Bonenzaden ontkiemen snel in vochtig metselzand of op vochtig papier, (zie hoofdstuk D). Daarom de volgende proeven;

G2) Metselzand test

Gebruik 2 bakken en leg in elke bak 30 bonenzaden “oud” op vochtig metselzand en dek af met een laagje metselzand. Leg een kartonnen deksel op elke bak.

Zet 1 bak bij 20 gr C en 1 bak op bij 30 – 35 gr C (op CV-ketel).

Na 6 dagen kiemen.

Linker bak (“20”) stond bij 20 gr C, rechter bak (“C”) bij 30-35 gr C. Van 60 zaden zijn maar 2 zaden ontkiemd.

Enkele oude, niet gekiemde bonenzaden na uithalen uit metselzand en afspoelen.

.

G3) Keukenpapier test

Gebruik 2 bakken en leg in elke bak 30 bonenzaden “oud” op vochtig keukenpapier. Leg een kartonnen deksel op elke bak.

Zet 1 bak bij 20 gr C en 1 bak op bij 30 – 35 gr C (op CV-ketel).

Na 6 dagen ontkiemen.

In elke bak zijn maar enkele zaden “oud” ontkiemd. Op veel zaden zijn blauwe, zwarte, of groene schimmelvlekken.

.

De ontkiemde “oud” bonenzaden zijn ondiep met het worteltje in een kweekbak met vochtige tuingrond gezet. Er zijn 10 bonenplantjes uitgegroeid. De andere bonenzaden in de kweekbak zijn alsnog verrot.

.

G4) Wat kun je doen.

• Ga in de zaadwinkel na wat nieuw en oud bonenzaad is. Kijk op enkele doosjes wat de “bruikbaar tot …” datum (jaar) is.
• Zijn er bij hetzelfde ras 2 “bruikb tot” data, kies dan het zaad dat het langst goed blijft.
• Bij twijfel na aankoop of na bewaar; Doe een “kiemtest” op vochtig keukenpapier. Zie     tip 12) “(Snij)bonen zaaien op keukenpapier”   .
  • Bij goed zaad is na 2 of 3 dagen bij 1 of enkele bonenzaden een worteltje te zien.
  • Bij slecht zaad worden veel zaden bruin of gaan schimmelen.
• Klagen bij de winkelier of leverancier over slecht kiemend zaad is moeilijk, denk ik. De leverancier zal wijzen op de “Bruikb tot” datum. Of er wordt gezegd dat het aan het weer of aan jouw tuingrond ligt.

.

Spoelen met kokend water:

Je kunt vóór het zaaien heet (kokend) water over het keukenpapier in de bak, over de zijwanden van de bak en over het deksel gieten voor minder schimmel. Zie ook   tip 4) (Plantenziekten en plagen), hoofdstuk H)# Bonen.

.

H)# Bonenzaad neemt te snel water op

Om te ontkiemen moet een bonenzaadje water opnemen.

Elk bonenzaadje heeft een zeer kleine opening om water door naar binnen te laten. Op deze foto zie je 2 zwarte pijlen die naar de opening wijzen.

.

Als een bonenzaadje te snel water opneemt dan wordt het bruin, zacht en krijgt vaak schimmel (linksboven op de foto). Het zaadje gaat dan niet kiemen.

Dit kan gebeuren als de bonenzaden te vochtig zijn geworden, bijvoorbeeld hierdoor:  E)# Bonenzaad kiemen in een laagje water.

.

Te snel water opnemen kan ook gebeuren als je vochtig keukenpapier op de bonen legt.

Of als je bonenzaden op vochtig papier door en door nat sproeit.

Je kunt beter in een hoek van de bak water op het keukenpapier gieten.

.

H1) Daarom

• Leg droge bonenzaden op vochtig keukenpapier.
• Sproei geen water op de zaden. Leg ook geen laagje vochtig keukenpapier op de bonen.
• Leg een “kartonnen deksel” of het oorspronkelijke deksel op de bak. De lucht in de bak wordt dan vochtig.
• In vochtige lucht nemen de zaden voortdurend en gelijkmatig water op. Het ontkiemen gaat dan goed.